Czego nie może zająć komornik?

Jakich rzeczy komornikowi sądowemu nie wolno zajmować? Czy egzekucja obejmuje wszystkie pieniądze zgromadzone na rachunku bankowym? Jaka część wynagrodzenia za pracę może zostać zajęta? Jak chronieni są rolnicy? Przedstawiamy Państwu zasady dotyczące ograniczeń w egzekucji prowadzonej przez komorników sądowych.

Egzekucja z rachunków bankowych

Często stosowanym i dość skutecznym sposobem egzekucji jest zajęcie rachunku bankowego należącego do dłużnika.

Pierwsze ograniczenie dotyczy egzekucji z rachunków oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz rachunków terminowych lokat oszczędnościowych. Środki pieniężne znajdujące się na powyższych rachunkach, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego. Ale uwaga: wierzytelności z rachunku bankowego stanowiące wkład oszczędnościowy podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości.

Drugi przypadek dotyczy wypłacania pieniędzy z zajętych rachunków bankowych przedsiębiorców. Jeżeli dłużnikiem jest przedsiębiorca, sąd może zezwolić na wypłatę z zajętego rachunku bankowego wynagrodzenia za pracę dla pracowników zatrudnionych u dłużnika.

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę

Komornik nie może zająć dłużnikowi całego wynagrodzenia za pracę.

Jeżeli egzekwowane są alimenty, to można potrącić pracownikowi na ten cel z pensji 60% wynagrodzenia

Jeżeli egzekwowane są inne należności niż alimenty, to można potrącić pracownikowi maksymalnie połowę wynagrodzenia. Dodatkowym ograniczeniem w przypadku należności innych niż alimenty jest kwota wolna od potrąceń. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

2) 75% wynagrodzenia obliczonego jak w pkt 1) - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,

3) 90% wynagrodzenia obliczonego jak w pkt 1) - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 Kodeksu pracy.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty te ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Egzekucja z ruchomości

Komornik nie może zająć wszystkich rzeczy należących do dłużnika. Chcąc zapewnić dłużnikowi i jego rodzinie minimum egzystencji, ustawodawca wymienił podstawowe rzeczy, z których egzekucji prowadzić nie wolno.

Wśród nich znajdują się narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych. Komornik musi zatem ustalić, jaki zawód wykonuje osobiście dłużnik i czy narzędzia i inne przedmioty są mu w tym celu niezbędne. Gdyby mimo zakazu komornik taką rzecz zajął, należy zażądać od wierzyciela zwolnienia jej spod egzekucji, a jeśli to nie przyniesie efektu - złożyć do sądu skargę na czynności komornika.

Poza tym nie podlegają egzekucji przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna, ubranie, zapasy żywności i opału na okres jednego miesiąca, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny. Chronione przed komornikiem są też przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową.

Ochrona rolników

Dla dłużników będących rolnikami większe znaczenie mają ograniczenia egzekucji wymienione w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 maja 1996 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji sądowej. Wymienia ono szczegółowo, jakie zwierzęta i w jakich ilościach nie mogą zostać zajęte i zlicytowane. Zabrania ono ponadto m.in. zajmowania podstawowych maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych w ilości niezbędnej do pracy w gospodarstwie rolnym, ciągnika wraz z maszynami i sprzętem współpracującym niezbędnym do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów, nawozów oraz środków ochrony roślin w ilości niezbędnej na dany rok gospodarczy dla gospodarstwa rolnego. Nie pozwala także na zajmowanie zaliczek kontraktacyjnych, chyba że komornik egzekwuje alimenty, renty alimentacyjne lub należności powstałe w związku z wykonywaną w gospodarstwie dłużnika pracą zarobkową.

Co z dopłatami bezpośrednimi dla rolników z funduszy europejskich? Kilka miesięcy temu było głośno o podejmowanych przez komorników próbach zajmowania ich w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Od 1 lutego 2005 r. nie jest to możliwe - Sejm zabronił tego nowelizując ustawę o utworzeniu Agencji. Trzeba jednak pamiętać o tym, że komornik nie może jedynie zająć dopłat w Agencji i zobowiązać jej do przekazywania ich komornikowi, a nie rolnikowi. Kiedy środki z dopłat trafią na rachunek bankowy rolnika, to ich dalsza egzekucja będzie już możliwa - mamy wówczas do czynienia z egzekucją z rachunku bankowego i nie jest istotne, jakie jest pochodzenie pieniędzy, które na konto trafiają. W takim przypadku obowiązują jedynie omówione wcześniej ograniczenia z egzekucji z rachunków bankowych.

Gotówka "na przeżycie"

Dłużnikowi nie można też zabrać całej gotówki. W przypadku dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę należy mu zostawić pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy na czas do najbliższego terminu wypłaty.

Ile gotówki należy pozostawić dłużnikowi nieotrzymującemu stałej płacy, np. rolnikowi czy osobie prowadzącej działalność gospodarczą? Przepisy mówią tu o pieniądzach niezbędnych dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie. Ocena, ile w konkretnym przypadku kwota ta wyniesie należy do komornika.

Inne ograniczenia

Na tym nie koniec ograniczeń w egzekucji.

Egzekucji nie podlegają także wierzytelności przypadające dłużnikowi od państwowych jednostek organizacyjnych z tytułu dostaw, robót lub usług przed ukończeniem dostawy, roboty lub usługi w wysokości nieprzekraczającej 75% każdorazowej wypłaty, chyba że chodzi o wierzytelność pracowników dłużnika z tytułu pracy wykonywanej przy tychże dostawach, robotach lub usługach. Dopuszczalne jest jednak zajęcie kwoty, która dłużnikowi przypadnie po wykonaniu dostawy, roboty lub usługi.

Komornik nie może również zająć trzech czwartych świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych. Nie dotyczy to egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów.

Należności wypłacone w związku ze śmiercią tytułem zapomogi lub jednorazowego zaopatrzenia pod jakąkolwiek nazwą albo z tytułu ubezpieczenia na pokrycie kosztów pogrzebu podlegają egzekucji tylko na zaspokojenie tych kosztów.

Nie podlegają egzekucji świadczenia alimentacyjne, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe i dla sierot zupełnych.

Podstawa prawna:

• art. 829-839, 1083 ustawy z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. nr 43, poz. 296 ze zm.),

• art. 87-88 ustawy z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),

• art. 54 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.),

• rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16.05.1996 r. w sprawie określenia przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają egzekucji sądowej (Dz. U. nr 63, poz. 300).

Źródło: