Polacy wciąż przechowują milion książeczek mieszkaniowych, które zostały założone przed 24 października 1990 r. Posiadacze takich książeczek mogą otrzymać premię gwarancyjną. Państwowa dotacja częściowo rekompensuje utratę wartości wkładów w latach hiperinflacji. Po decyzji Sądu Najwyższego, wykluczającej możliwość waloryzacji książeczek mieszkaniowych (sygn. akt III CZP 58/93), premia stała się jedynym sposobem na odzyskanie części zdewaluowanych oszczędności. Od 2009 r. otrzymanie rekompensaty za skutki inflacji jest nieco łatwiejsze.
Nie tylko zakup domu lub lokalu będzie dofinansowany
W trakcie ostatnich dwudziestu lat, budżet państwa przeznaczył ponad 14 miliardów złotych na obsługę książeczek mieszkaniowych. Rekord wypłaconych premii (2,23 mld zł) padł w 2001 r. Od tej pory, wydatki związane z książeczkami systematycznie maleją. Można przypuszczać, że ta zmiana skłoniła ustawodawcę do rozszerzenia listy dofinansowywanych czynności.
Po nowelizacji przepisów z kwietnia 2009 roku, system premii obejmuje następujące sposoby zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych:
-
nabycie w drodze zakupu lub zamiany prawa własności mieszkania/domu jednorodzinnego (uwaga: premii nie otrzymają osoby nabywające współwłasność w części ułamkowej)
-
zakup nowego mieszkania lub domu od dewelopera i przeniesienie prawa własności
-
uzyskanie spółdzielczego lokatorskiego prawa do mieszkania lub prawa do wyodrębnionego lokalu w spółdzielni mieszkaniowej
-
nabycie w drodze zakupu lub zamiany spółdzielczego własnościowego prawa do domu/lokalu (uwaga: premii nie otrzymają osoby nabywające wspomniane prawo w części ułamkowej)
-
uzyskanie prawa własności do nowego domu lub lokalu wybudowanego przez spółdzielnię mieszkaniową
-
rozpoczęcie użytkowania domu, który wybudował posiadacz książeczki
-
zakończenie rozbudowy, nadbudowy lub przebudowy istniejącego budynku/pomieszczeń niemieszkalnych i uzyskanie odrębnej własności lokalu mieszkalnego
-
wpłacenie kaucji lub wymaganej partycypacji w ramach systemu TBS-ów
-
całkowita spłata kredytu spółdzielczego ze starego portfela
-
wykonanie remontu polegającego na wymianie okien, instalacji gazowej albo instalacji elektrycznej (w 2015 r. premia za tę czynność przysługuje tylko posiadaczom książeczek założonych przed 1988 r.)
-
wpłata środków do funduszu remontowego spółdzielni mieszkaniowej albo wspólnoty (w 2015 r. premia za tę czynność przysługuje tylko posiadaczom książeczek założonych przed 1988 r.)
Obowiązujące przepisy, co do zasady przewidują wypłatę premii po nabyciu nieruchomości lub realizacji inwestycji mieszkaniowej. Wniosek o likwidację książeczki mieszkaniowej i wypłatę premii trzeba złożyć przed upływem 90 dni od zakończenia inwestycji albo transakcji. Wcześniejsze uzyskanie dofinansowania będzie możliwe, jeżeli:
-
budowa domu jednorodzinnego jest zaawansowana przynajmniej w 20% wartości kosztorysowej
-
przebudowa, nadbudowa, rozbudowa istniejącego budynku albo pomieszczeń niemieszkalnych jest zaawansowana przynajmniej w 50% wartości kosztorysowej
-
posiadacz książeczki mieszkaniowej wpłacił już przynajmniej połowę: ceny ustalonej w umowie z deweloperem, wkładu do spółdzielni albo partycypacji w TBS-ie
-
posiadacz książeczki przy pomocy kredytu finansuje budowę domu lub czynności wymienione w punktach 1, 2, 3, 4, 5, 7 i 8 (patrz powyżej)
Wszystkie formalności związane z premiami gwarancyjnymi trzeba załatwić w placówce PKO BP. Największy krajowy bank zajmuje się również obliczaniem i wypłatą państwowego dofinansowania. Wzór służący do ustalania premii gwarancyjnej jest tak zawiły, że większość posiadaczy książeczek mieszkaniowych tylko w banku może sprawdzić wysokość dofinansowania. Pierwsze oszacowanie premii będzie bezpłatne. Za każde kolejne trzeba zapłacić 35 zł (według tabeli opłat i prowizji PKO BP z 15 lipca 2015 r.). Posiadacze książeczek mieszkaniowych płacą również za likwidację rachunku po wypłacie premii (40 zł) oraz przelew środków do innego banku (5,99 zł).
Likwidacja książeczki bez premii - czy to może się opłacić?
Oprocentowanie starszych książeczek mieszkaniowych, już od dłuższego czasu nie jest atrakcyjne. W połowie 2015 r. wspomniana stawka wynosiła od 0,01% do 0,40%. Dlatego wielu posiadaczy książeczek zastanawia się nad wypłatą zgromadzonych środków. Osoby nieposiadające prawa do premii gwarancyjnej (np. ze względu na brak wkładu przez 5 lat), nie muszą zwlekać z taką decyzją. Pozostali właściciele książeczek mieszkaniowych powinni najpierw sprawdzić wysokość przysługującego dofinansowania. Spora premia gwarancyjna może zrekompensować straty wynikające z niskiego oprocentowania środków. System premii gwarancyjnych na razie nie będzie likwidowany, więc można rozważyć wykonanie cesji na członka rodziny (np. dziecko). Za taką czynność, która potocznie zwana jest "przepisaniem książeczki", trzeba każdorazowo zapłacić 70 zł (według tabeli opłat i prowizji PKO BP z 15 lipca 2015 r.).
Andrzej Prajsnar
RynekPierwotny.pl
