Współcześnie windykacji może ulegać wiele różnorodnych zobowiązań. Obok najpopularniejszej - windykacji długów i należności - mamy do czynienia m.in. z windykacją bankową. Oprócz tego istnieje również wiele innych kryteriów podziału windykacji należności: jednym z nich jest podział na windykację miękką i twardą.
Na rynku działają także podmioty, których profesja to windykacja międzynarodowa. Warto dokładnie poznać profil firmy przed powierzeniem jej windykacji należności wobec nas lub naszego podmiotu. Z drugiej strony wiedza na temat tego zagadnienia jest również kluczowa dla osób zadłużonych, borykających się z tym problemem.
Windykacja - co to jest? Proces windykacji i jego rodzaje
Windykacja długów to podejmowanie aktywności przez przeszkolonych ludzi w celu odzyskania należności. Obecnie windykacja jest prowadzona na różne sposoby. Z uwagi na przedmiot windykowanych należności lub zakres terytorialny realizowanych czynności windykacyjnych występuje:
-
windykacja bankowa - egzekwowana jest wpłata środków dla banku, np. zaległych rat kredytu, naliczonych opłat na rachunkach,
-
windykacja faktur - egzekwowana jest wpłata środków na rzecz przedsiębiorców za ich produkty, usługi,
-
windykacja spłaty należności - egzekwowana jest wpłata różnej postaci należności,
-
windykacja długów - egzekwowana jest wpłata środków od dłużnika dla wierzyciela,
-
windykacja zagraniczna (windykacja międzynarodowa) - egzekwowana jest zapłata należnych środków od dłużnika dla wierzyciela, gdy dłużnik jest obcokrajowcem, czy wyjechał za granicę,
-
windykacja długów od osób prywatnych - egzekwowana jest wpłata środków od dłużnika - osoby prywatnej na rzecz wierzyciela,
-
windykacja firm - egzekwowana jest zapłata od dłużnika - przedsiębiorcy, firmy na rzecz wierzyciela.
Najczęściej prowadzona jest jednak windykacja bankowa (na zlecenie instytucji finansowych) i windykacja faktur (na zlecenie przedsiębiorców, chcących uzyskać wynagrodzenie za swoje usługi, produkty).
Zobacz też: Czym jest sprzeciw od nakazu zapłaty i jak działa?
Windykacja w praktyce - jak działa windykacja?
Społeczny stosunek do windykacji należności jest często negatywny. W znacznej mierze wynika to z tego, że osławione są już metody, stosowane przez część windykatorów, niestosujących się skrupulatnie do przepisów prawa. W zdecydowanej większości przypadków to jednak krzywdzący stereotyp. Najczęściej windykacja długów i windykacja należności jest prowadzona następująco:
-
windykacja polubowna: prowadzone są rozmowy z dłużnikiem, korespondencja, składa mu się propozycje spłaty w systemie ratalnym, na preferencyjnych warunkach jego długu,
-
windykacja terenowa (windykacja bezpośrednia): windykatorzy terenowi udają się do miejsca zamieszkania dłużnika w celu wezwania go do zapłaty długu, uzyskania wiążącej deklaracji, w jakim terminie środki będą przez niego zapłacone, co jest powodem opóźnienia,
-
windykacja telefoniczna: pracownicy Działu Windykacji dzwonią do dłużnika, wysyłają SMS, proszą o kontakt telefoniczny w sprawie dalszej spłaty długu, dotychczasowego opóźnienia,
-
windykacja przedsądowa: to określenie prowadzenia działań windykacyjnych przykładowo już po wypowiedzeniu umowy kredytowej, celem uzyskania kwoty od dłużnika, zanim sprawa będzie skierowana na etap sądowy, do wyegzekwowania należności,
-
windykacja online: realizowane czynności windykacyjnych za pośrednictwem korespondencji e-mailowej,
-
windykacja miękka: prowadzenie działań windykacyjnych bez bezpośrednich wizyt, czy kierowania na drogę sądową, głównie poprzez wiadomości SMS, podejmowanie rozmów telefonicznych, wysyłanie korespondencji pisemnej,
-
windykacja twarda: prowadzenie zaawansowanych czynności windykacyjnych, gdy windykacja miękka nie dała spodziewanego skutku, wizyty terenowe, wywiady środowiskowe, skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego.
Podstawy prawne windykacji
Rozumienie podstaw prawnych windykacji jest kluczowe zarówno dla wierzycieli, jak i dłużników, aby zrozumieć ich prawa i obowiązki. Poniżej przedstawiamy przegląd najważniejszych przepisów prawnych regulujących proces windykacji należności w Polsce.
1. Kodeks cywilny
Windykacja długów w Polsce opiera się przede wszystkim na przepisach Kodeksu cywilnego (K.c.), zwłaszcza w zakresie zobowiązań i terminów przedawnienia roszczeń. Zgodnie z art. 118 K.c., ogólny termin przedawnienia wynosi 6 lat, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Wyjątkiem są roszczenia o świadczenia okresowe oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, które przedawniają się po trzech latach. Przedawnienie długu oznacza, że po upływie określonego czasu wierzyciel traci prawo dochodzenia roszczenia na drodze sądowej.
2. Ustawa o ochronie danych osobowych
W procesie windykacji kluczowe znaczenie ma również ochrona danych osobowych dłużników. Zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych oraz Rozporządzeniem Ogólnym o Ochronie Danych (RODO), firmy windykacyjne są zobowiązane do przestrzegania zasad bezpieczeństwa i poufności danych osobowych. Oznacza to, że informacje o dłużniku mogą być przetwarzane tylko w zakresie niezbędnym do realizacji celów windykacyjnych i tylko przez osoby upoważnione.
3. Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
Ta ustawa chroni konsumentów przed nieuczciwymi praktykami, w tym również przed niektórymi praktykami stosowanymi przez firmy windykacyjne. Zakazuje ona stosowania praktyk, które mogłyby wprowadzać konsumentów w błąd lub wywierać na nich nadmierną presję, co ma bezpośredni wpływ na sposób prowadzenia przez firmy windykacyjne ich działań.
4. Ustawa o kredycie konsumenckim
Jeśli windykacja dotyczy długów wynikających z kredytów konsumenckich, istotne są przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Reguluje ona m.in. warunki, jakie muszą być spełnione przy zawieraniu umowy kredytowej, co bezpośrednio wpływa na późniejsze etapy windykacji tychże zobowiązań, w tym na obowiązki informacyjne wierzyciela względem konsumenta.
5. Przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego
W sytuacji, gdy negocjacje i próby polubownego rozwiązania problemu z dłużnikiem zawiodą, wierzyciel ma prawo skierować sprawę do sądu w celu uzyskania tytułu egzekucyjnego. Następnie, na podstawie wyroku sądowego, można przystąpić do egzekucji komorniczej. Proces ten jest regulowany przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, który określa procedury i zasady postępowania sankcjonujące działania windykacyjne.
Różne postaci windykacji długów
Szczególne sposoby prowadzenia windykacji to windykacja w banku i windykacja gospodarcza. Windykacja w banku jest prowadzona najczęściej przez specjalistów ds. windykacji, tworzących specjalny dział firmy. Sprowadza się do kontaktowania się z dłużnikiem za pośrednictwem telefonu, wysyłania wiadomości SMS, korespondencji pocztowej czy odbywania spotkań z dłużnikami w czasie wizyt terenowych. Windykacja gospodarcza pojawia się głównie wtedy, gdy przedsiębiorca ma problem z uzyskaniem zapłaty za swoje produkty, usługi.
Najczęściej jest to szybka windykacja i windykacja miękka. Gdy nie daje skutku, sprawa jest kierowana na drogę postępowania sądowego. Windykacja długów trudnych obejmuje odzyskiwanie należności nawet przedawnionych, czy takich na granicy przedawnienia. Głównie jest świadczona przez profesjonalne firmy windykacyjne, które jedynie obsługują te postaci zadłużenia. Windykacja długów trudnych to głównie sztab negocjatorów terenowych, którzy udają się w miejsca zamieszkania dłużników, prowadzą z nimi rozmowy, ustalenia.
Windykacja a ochrona konsumenta
Proces windykacji należności może wywoływać znaczne napięcie i stres u osób, które stają się dłużnikami. Dlatego istotne jest, aby równoważyć prawa wierzyciela do odzyskania długu z prawami konsumentów do ochrony przed nieuczciwymi i agresywnymi praktykami. Oto główne aspekty dotyczące ochrony konsumentów w procesie windykacji.
1. Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
Jak wspomniano wcześniej, ta ustawa ma kluczowe znaczenie dla ochrony konsumentów w kontekście windykacji. Zabrania ona stosowania przez firmy windykacyjne praktyk, które mogą być uznane za manipulacyjne, wprowadzające w błąd lub agresywne. Przykłady takich praktyk to groźby, fałszywe informacje o konsekwencjach niespłacenia długów, czy też wywieranie nadmiernej presji na dłużników.
2. Rozporządzenie Ogólne o Ochronie Danych (RODO)
Ochrona danych osobowych jest szczególnie ważna w procesach windykacyjnych. RODO nakłada na firmy windykacyjne obowiązek przetwarzania danych osobowych w sposób uczciwy, legalny i transparentny. Dłużnicy mają prawo do dostępu do informacji o tym, jakie ich dane są przetwarzane, do kogo są one udostępniane oraz mogą żądać sprostowania błędnych danych lub nawet ich usunięcia w określonych przypadkach.
3. Prawo do odwołania i roszczeń
Konsument ma prawo do wniesienia sprzeciwu wobec działań windykacyjnych, jeżeli uważa, że zostały one podjęte niezgodnie z prawem. Może skierować swoje skargi do organów nadzorczych, takich jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) czy Rzecznik Praw Konsumenta. Te instytucje mogą interweniować w przypadku naruszenia praw konsumentów i nakładać sankcje na firmy, które nie przestrzegają przepisów.
4. Zasady komunikacji
Zasady dotyczące sposobu i częstotliwości kontaktów z dłużnikami są również regulowane prawnie, mając na celu ochronę prywatności i spokoju osobistego dłużników. Windykacja nie może zakłócać spokoju osobistego dłużnika, a kontakt z nim powinien być realizowany w sposób umożliwiający zachowanie godności osobistej i bez narażania go na zbędny stres.
Jak działa windykacja w praktyce? Czy windykacja jest na koszt dłużnika?
Windykacja należności może być prowadzona oczywiście w różny sposób. Niektóre firmy i ich pracownicy prezentują bardzo wysoki poziom jakości obsługi klientów. W niektórych miejscach jest wprost przeciwnie. Windykacja długów w praktyce może przyjmować intensywny charakter, tzn. wielość podejmowanych kontaktów telefonicznych i wysyłanych wiadomości SMS, listów do dłużnika. Nierzadko pracownicy są bardzo negatywnie nastawieni do dłużników w rozmowach.
Tylko część firm windykacyjnych prowadzi z klientami ustalenia w sprawie możliwości spłacania zadłużenia w ratach, czy wyznaczenia im dodatkowego terminu na zgromadzenie środków finansowych. Windykacja jest na koszt dłużnika, jednakże te koszty są możliwe do przewidzenia, bowiem koszty monitów, pism windykacyjnych, wiadomości SMS, czy wizyt terenowych są wyróżnione w tabelach opłat i prowizji banków. Niektóre firmy chociaż prowadzą te działania ich kosztu nie doliczają do zadłużenia dłużnika.
Windykacja należności w ostatnim czasie zdecydowanie się rozwinęła. Obecnie ten zestaw czynności jest realizowany między innymi jako windykacja online, dzięki czemu większość formalności zarówno dłużnik, jak i wierzyciel mogą załatwić przez Internet. Te nowe kategorie usług windykacyjnych dowodzą, że firmy windykacyjne poszerzają katalog swoich usług, ale i jeszcze lepiej niż dawniej odpowiadają na potrzeby swoich klientów.
Zobacz też: Czym jest windykacja dłużnika wekslowego?
Publikacja zawiera linki afiliacyjne.
