Zasiłek dla bezrobotnych to świadczenie pieniężne wypłacane osobom, które straciły pracę i zarejestrowały się jako bezrobotne w urzędzie pracy. W Polsce techniczną stroną tego procesu zajmują się Powiatowe Urzędy Pracy (PUP). Wysokość i długość otrzymywania zasiłku oraz możliwość pobierania świadczenia zależą od kilku czynników, takich jak wcześniejszy staż pracy, wiek czy sytuacja na lokalnym rynku pracy. Wszystkie z nich postaramy się opisać poniżej.
Komu przysługuje zasiłek dla bezrobotnych?
Kwestie pobierania świadczeń dla bezrobotnych reguluje Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Aby kwalifikować się do zasiłku dla bezrobotnych, trzeba spełniać pewne wymogi, takie jak:
-
Rejestracja w urzędzie pracy jako osoba poszukująca zatrudnienia.
-
Przedstawienie dokumentów potwierdzających pracę przez przynajmniej 365 dni w ciągu ostatnich 18 miesięcy. W tym czasie konieczne jest otrzymywanie co najmniej minimalnego wynagrodzenia, świadczenie usług na umowę zlecenie lub umowę agencyjną, lub prowadzenie działalności gospodarczej, pod warunkiem, że kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy wynosiła co najmniej minimalne wynagrodzenie.
-
Nie pobieranie innych świadczeń, takich jak emerytura czy renta.
-
Bycie gotowym do podjęcia pracy.
Okresy urlopu bezpłatnego dłuższe niż 30 dni nie są wliczane do stażu pracy. Jednak urlop wychowawczy, pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy oraz odbywanie zasadniczej służby wojskowej są uwzględniane w obliczaniu stażu. Istotne jest, że zasiłek dla bezrobotnych jest świadczeniem krótkoterminowym służącym jako wsparcie finansowe dla osób szukających pracy, ale nie zastępuje on stałego zatrudnienia ani nie gwarantuje długotrwałego utrzymania.
Ile wynosi zasiłek dla bezrobotnych?
W 2023 roku podstawowa suma zasiłku wynosi:
-
1304,10 zł brutto (1058,13 zł netto) przez pierwsze trzy miesiące jego otrzymywania.
-
1024,10 zł (840,70 zł netto) przez pozostały okres, w którym osoba ma do niego prawo.
Dodatkowo w Polsce mamy do czynienia z dodatkowymi dwoma stawkami zasiłku dla bezrobotnych.
Stawka obniżona (80%):
-
1.043,30 zł brutto (855,36 zł netto) przez pierwsze trzy miesiące jego otrzymywania.
-
819,30 zł (681,44 zł netto) przez pozostały okres, w którym osoba ma do niego prawo.
Stawka podwyższona (120%):
-
1.565 zł brutto (1260,90 zł netto) przez pierwsze trzy miesiące jego otrzymywania.
-
1.229 zł (1000,06 zł netto) przez pozostały okres, w którym osoba ma do niego prawo.
Wysokość stawki zasiłku zależy od stażu pracy. Sam okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych wlicza się okres stażu pracy.
Przyznane kwoty wynoszą:
-
80% kwoty zasiłku podstawowego dla bezrobotnych z okresem uprawniającym do zasiłku krótszym niż 5 lat,
-
100% kwoty zasiłku podstawowego dla bezrobotnych z okresem uprawniającym do zasiłku wynoszącym od 5 do 20 lat,
-
120% kwoty zasiłku podstawowego dla bezrobotnych z okresem uprawniającym do zasiłku co najmniej 20 lat.
Jak długo otrzymuje się zasiłek dla bezrobotnych?
Okres wypłaty zasiłku wynosi domyślnie 3 miesiące. Ten okres może być przedłużony o kolejny kwartał. W wyjątkowych sytuacjach okres ten może być wydłużony do 12 miesięcy, a decyzja o tym zależy od stopy bezrobocia w danym regionie. W przypadku, gdy stopa bezrobocia przekracza 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, osoba bezrobotna ma prawo do otrzymania zasiłku przez okres jednego roku.
Bezrobotny, który spełnia wymogi ustawy ma prawo do otrzymania zasiłku za każdy dzień roboczy po upływie 7 dni od momentu rejestracji w urzędzie pracy.
Jak można utracić prawo do zasiłku dla bezrobotnych?
Bezrobotny może utracić prawo do zasiłku w przypadku:
-
utraty statusu bezrobotnego,
-
odmowy wykonania zaproponowanych prac interwencyjnych,
-
odmowy przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy dla bezrobotnego zaoferowanej przez urząd,
-
odmowy wykonania niezbędnych badań lekarskich lub psychologicznych,
-
nieuzasadnionego niestawienia się na wymagane spotkanie w urzędzie pracy,
-
niestawienia się w ciągu 14 dni w odpowiednim powiatowym urzędzie, co jest wymagane z powodu zmiany miejsca zamieszkania,
-
pozostawania w stanie niezdolnym do wykonywania pracy przez okres ponad 90 dni,
-
przebywania w ośrodku lecznictwa odwykowego przez czas ponad 90 dni,
-
podpisania kontraktu socjalnego,
-
przerwania z własnej winy zleconych szkoleń, prac lub stażów.
Pozbawienie statusu bezrobotnego następuje od dnia odmowy na okres: 120 dni w przypadku pierwszej odmowy pracy lub niestawiennictwa się na spotkanie, 180 dni w przypadku drugiej oraz 270 dni w przypadku trzeciej i każdej kolejnej.
Osoby bezrobotne są zobowiązane do odwiedzania urzędu pracy co średnio 30 dni, jednak urząd może ustalać dodatkowe lub różne terminy spotkań. Jest to szczególnie istotne w czasie wyjazdów w celu poszukiwania pracy. Mamy prawo pobierać zasiłek dla bezrobotnych, szukając jednocześnie pracy we wszystkich państwach UE, w państwach EOG oraz Szwajcarii.
Czym są prace interwencyjne?
Są to prace skierowane do osób najbardziej zagrożonych wykluczeniem zawodowym. Przedsiębiorcy mogą zawrzeć z Urzędem Pracy odpowiednią umowę na zatrudnienie bezrobotnych przy najprostszych pracach. Program skierowany jest głównie do bezrobotnych:
-
w wieku do 25 lat,
-
osób długotrwale bezrobotnych lub po zakończeniu kontraktu socjalnego,
-
w wieku powyżej 50 lat,
-
bez kwalifikacji zawodowych, doświadczenia zawodowego lub wykształcenia średniego,
-
po odbyciu kary pozbawienia wolności, którzy nie podjęli zatrudnienia,
-
wychowujących samotnie dziecko.
Prace interwencyjne w danej firmie mogą trwać od 6 miesięcy do 2 lat, co zalicza się do stażu pracy zatrudnionego, czyli także do emerytury. Wynagrodzenie za tego typu pracę równa się minimalnej krajowej, ale pracodawca może zaoferować również premie i dodatki wg swojego planu zatrudnienia. Wynika to z faktu, że urząd pracy refunduje maksymalnie 50% kwoty pensji minimalnej brutto pracodawcy w przypadku zatrudnienia osób szczególnie zagrożonych bezrobociem.
Jak otrzymać zasiłek dla bezrobotnego?
Przede wszystkim należy się udać do najbliższego urzędu pracy i wypełnić odpowiedni formularz.
Podczas procesu rejestracji w urzędzie pracy należy przedstawić urzędnikom następujące dokumenty:
-
dowód tożsamości,
-
dokumenty potwierdzające dodatkowe umiejętności,
-
dyplomy szkolne,
-
świadectwa zatrudnienia wcześniejszych miejsc pracy.
Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą powinny zgromadzić:
-
zaświadczenie o usunięciu z rejestru działalności gospodarczej lub zawieszeniu wpisu,
-
potwierdzenia z ZUS dotyczące opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz fundusz pracy.
Jeżeli osoba wcześniej była już zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy, musi jedynie donieść dokumenty aktualizujące jej obecną sytuację.
Pieniądze za pracę, czyli czym jest dodatek aktywizacyjny?
Dodatek aktywizacyjny jest formą wsparcia finansowego dla osoby, która mając status bezrobotnego:
-
Znajdzie samodzielnie miejsce zatrudnienia.
-
Otrzyma pracę z urzędu na niepełny etat poniżej ustawowego minimum.
Dodatek aktywizacyjny wynosi 50% wartości zasiłku dla bezrobotnych wypłacanych danej osobie. Ostateczna decyzja należy jednak do starosty.
Czy dodatek aktywizacyjny jest jednorazowy?
W przypadku bezrobotnych, którzy samodzielnie znaleźli zatrudnienie, jest on wypłacany przez połowę okresu, w jakiej danej osobie przysługiwałby zasiłek.
Kiedy wypłacany jest dodatek aktywizacyjny?
Urząd pracy wypłaca dodatek aktywizacyjny po wyrejestrowaniu się z urzędu oraz w trakcie zatrudnienia. Przysługuje on od dnia złożenia wniosku, ale nie wcześniej niż od momentu podjęcia pracy.
Warto dodać, że dodatek aktywizacyjny zazwyczaj ma ograniczony czas trwania i jest przyznawany na okres niezbędny do podjęcia zatrudnienia, stażu czy szkolenia. Może być także związany z konkretnym projektem lub programem pomocy dla osób bezrobotnych. W Polsce dodatek aktywizacyjny był dostępny w ramach różnych programów rynku pracy, a jego wysokość oraz zasady przyznawania mogły się różnić w zależności od konkretnego programu i indywidualnych potrzeb uczestnika.
Inne świadczenia
Oprócz zasiłków dla bezrobotnych, urzędy wypłacają także inne formy dotacji dla osób potrzebujących, np:
-
Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem lub osoba zależnej - 50% wysokości zasiłku
-
Świadczenie z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych - min 9.5 zł/h
-
Stypendia dla bezrobotnych w okresie odbywania szkolenia, przygotowania zawodowego dorosłych, czy stażu w wysokości 120% zasiłku
-
Stypendia dla bezrobotnych w okresie kontynuowania nauki - 1304 zł
-
Stypendia dla bezrobotnych w okresie odbywania studiów podyplomowych - 260 zł
Ubezpieczenie od utraty pracy
Warto zawczasu pomyśleć o formie ubezpieczenia od konsekwencji utraty pracy. Ubezpieczenie od utraty pracy i ubezpieczenie kredytu na wypadek utraty pracy to dwa podobne produkty finansowe, które zapewniają wypłatę świadczenia w sytuacji utraty źródła dochodu. Ubezpieczenie od utraty pracy, a właściwie od utraty dochodów, jest indywidualną polisą, która czasami obejmuje ochronę dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Ubezpieczenie kredytu na wypadek utraty pracy jest popularnym produktem, który chroni spłatę zobowiązania, a jego koszt może być wliczony do umowy kredytowej.
Podsumowując, zasiłek dla bezrobotnych to przejściowa pomoc dla osób, które są w stanie udowodnić otrzymywanie wynagrodzenia przez poprzednich kilkanaście miesięcy powyżej minimalnej krajowej. Wysokość zasiłku oraz długość jego otrzymywania zależy od kilku czynników, takich jak wcześniejszy staż pracy, wiek czy sytuacja na lokalnym rynku pracy. W 2023 roku podstawowa suma zasiłku wynosi 1304,10 zł brutto przez pierwsze trzy miesiące i 1024,10 zł przez pozostały okres, w którym osoba ma do niego prawo. Zasiłek dla bezrobotnych jest świadczeniem krótkoterminowym, służącym jako wsparcie finansowe dla osób szukających pracy, ale nie zastępuje on stałego zatrudnienia ani nie gwarantuje długotrwałego utrzymania. Warto pamiętać, że urzędy pracy oferują także inne formy dotacji.
