Poniżej przybliżymy głównie kwestii jednego z ważniejszych świadczeń socjalnych w Polsce, jakim jest renta socjalna. Dotyczy on niepełnosprawności nabytych w młodości, ale same pieniądze mogą być pobierane przez resztę życia w przypadku takiej potrzeby z funduszu ubezpieczeń społecznych.
Ile wynosi renta socjalna w 2023 roku?
Renta socjalna jest waloryzowana co roku. Ostatni raz było to 1 marca 2023 r. wysokość renty socjalnej to w tej chwili 1445 zł netto, czyli 1588,44 zł brutto.
Jakie są rodzaje rent w Polsce?
W Polsce występują cztery główne rodzaje rent:
-
Renta chorobowa (z tytułu całkowitej niezdolności do pracy): przeznaczona dla osób, które ze względu na stan zdrowia nie mogą pracować. Może być stała, okresowa lub szkoleniowa, w zależności od stanu zdrowia i możliwości powrotu do pracy.
-
Renta socjalna: przyznawana osobom, które ze względu na stan zdrowia nie mogą podjąć pracy, jeśli czynnik zdrowotny wystąpił przed 18. rokiem życia lub 25. rokiem życia podczas nauki. Świadczenie może być stałe lub okresowe. Osoba pobierająca rentę socjalną może pracować, pod warunkiem, że zarobki nie przekroczą 70% przeciętnego wynagrodzenia.
-
Renta rodzinna: Przyznawana bliskim zmarłego, który pobierał lub spełniał warunki do pobierania określonych świadczeń, takich jak emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy itp. Może to obejmować dzieci do 16 lat (lub 25, jeśli nadal się uczą), małżonka, wnuki, rodzeństwo oraz rodziców zmarłego, jeśli spełniają określone warunki. Kwota renty rodzinnej zależy od liczby uprawnionych osób i wynosi od 85% do 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
Osoby, które mogą starać się o rentę, to:
-
dzieci poniżej 16 roku życia lub do 25 lat, jeśli nadal uczą się,
-
wnuki zmarłego, które są niepełnoletnie,
-
rodzeństwo (jeżeli przez co najmniej rok było utrzymywane przez zmarłego),
-
małżonek, który ukończył przynajmniej 50 lat lub spełnia inne wymagania,
-
rodzice, w określonych sytuacjach.
-
Jednakże wymienione wyżej osoby nie są uprawnione do świadczenia wyłącznie na podstawie śmierci osoby bliskiej. Kiedy może zostać przyznana renta rodzinna po mężu, bracie, czy dziadku? Tylko wtedy, gdy zmarły otrzymywał lub spełniał warunki do otrzymania:
-
emerytury, zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego,
-
renty z powodu niezdolności do pracy,
-
świadczenia kompensacyjnego dla nauczycieli.
Od 1 marca 2022 roku najniższa kwota renty rodzinnej wynosi 1338,44 zł.
-
Renta szkoleniowa: przyznawana osobom spełniającym warunki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, które przystąpiły do przekwalifikowania zawodowego. Świadczenie to jest przyznawane na okres od 6 do 36 miesięcy i wynosi 75% podstawy wymiaru renty, ale nie mniej niż najniższa renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy. W przypadku wypadków renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy wymiaru renty.
Czym jest renta socjalna?
Jest to świadczenie pieniężne przysługujące osobom, które nie osiągnęły jeszcze wieku emerytalnego, ale z powodu swojego stanu zdrowia nie są w stanie podjąć pracy zarobkowej. Jest to forma pomocy społecznej udzielanej osobom, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb.
Renta socjalna jest świadczeniem alternatywnym dla osób, które nie nabyły uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. Aktem prawnym regulującym prawo do renty socjalnej jest USTAWA z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej.
Wysokość renty jest ustalana na podstawie przepisów i jest corocznie waloryzowana. Świadczenie to nie jest zależne od wcześniej opłacanych składek na ubezpieczenie społeczne. Jest to więc forma wsparcia dla osób, które nie zdążyły nabyć praw do świadczeń emerytalnych lub rentowych.
Decyzję o jej przyznaniu podejmuje organ rentowy na podstawie orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, które wydaje powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Renta socjalna jest udzielana:
-
na trwałe - gdy całkowita niezdolność do pracy jest stała;
-
na pewien okres czasu - gdy niezdolność do pracy jest tymczasowa.
Komu konkretnie przysługuje renta socjalna?
Prawo do korzystania z renty socjalnej z powodu naruszenia sprawności organizmu ma każdy pod warunkiem spełnienia wymaganych kryteriów:
-
osoba ubiegająca się o rentę musi być dorosła, co oznacza, że musi mieć ukończone 18 lat,
-
wymagane jest aktualne zaświadczenie lekarskie.
Renta socjalna jest przyznawana, gdy niezdolność do pracy jest wynikiem choroby lub wypadku, które nastąpiły:
-
przed osiągnięciem przez osobę korzystającą ze świadczenia 18. roku życia,
-
podczas jej edukacji (do 25. roku życia),
-
w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Kto nie otrzyma renty socjalnej?
Otrzymać rentę socjalną może osoba, która nie jest uprawniona następujących świadczeń:
-
emerytury,
-
odprawy emerytalnej,
-
renty z powodu niezdolności do pracy,
-
renty dla inwalidów,
-
renty strukturalnej,
-
zasiłku przedemerytalnego,
-
świadczenia przedemerytalnego,
-
świadczenia kompensacyjnego dla nauczycieli,
-
jakiejkolwiek innej renty lub świadczenia z instytucji zagranicznej.
W przypadku korzystania przez osobę ubiegającą się o rentę socjalną z któregokolwiek z powyższych świadczeń, niestety nie przysługuje jej prawo do otrzymania renty socjalnej wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Jakie są obowiązki przy rencie socjalnej?
Podczas korzystania z renty socjalnej każdy biorca ma obowiązek poinformować ZUS natychmiast o:
-
rozpoczęciu pracy;
-
kwocie uzyskiwanego dochodu (w tym o każdej zmianie);
-
aktualizacji danych (takich jak miejsce zamieszkania, nazwisko, numer konta bankowego);
-
sytuacji, w której osoba zostaje umieszczona w areszcie lub zakładzie karnym;
-
sytuacji, w której osoba staje się właścicielem gospodarstwa rolnego.
Dodatkowe zależności między rentami
Suma renty rodzinnej i socjalnej nie może być wyższa niż dwukrotność najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeśli ten limit zostanie przekroczony, ZUS zredukuje wysokość renty socjalnej. Przy obniżeniu, renta socjalna nie może jednak spaść poniżej 10% wartości najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Nie ma prawa do renty socjalnej, jeżeli renta rodzinna przekracza dwukrotność najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W takiej sytuacji ZUS wypłaca tylko rentę rodzinną.
Czy pobieranie renty socjalnej przysługuje osobom pracującym?
Pobieranie renty socjalnej nie eliminuje możliwości podjęcia pracy, jednak jest to związane z pewnymi zastrzeżeniami - istotna jest tutaj kwota zarobków, która wpływa na wielkość renty socjalnej. Jeżeli dochód wynosi:
-
mniej niż 70% średniego miesięcznego zarobku za dany kwartał – wówczas renta socjalna przysługuje w pełni,
-
więcej niż 70% średniego miesięcznego zarobku za dany kwartał, ale nie przekracza 130% tej wartości – wówczas renta socjalna zostanie obniżona o kwotę przekraczającą granicę, jednak nie więcej niż maksymalna dopuszczalna kwota obniżenia (tak jak w przypadku renty z powodu całkowitej niezdolności do pracy),
-
więcej niż 130% średniego miesięcznego zarobku za dany kwartał – wówczas renta socjalna zostaje zawieszona.
Publikacja zawiera linki afiliacyjne.
