Ustawa o komornikach sądowych - podstawa sprawiedliwej egzekucji i wykonywania orzeczeń sądowych

Podstawy prawne i regulacje Ustawy o komornikach sądowych

Podstawowym aktem, na mocy którego działają komornicy w Polsce, jest Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964 r. (Dz. U. nr 43 poz. 296). To w nim zawarte są szczegółowe zasady prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w tym także tryb wszczęcia egzekucji czy wydawanie klauzuli wykonalności oraz zabezpieczenia roszczeń.

Zgodnie z art. 1 Ustawy o komornikach sądowych komornicy działają w imieniu państwa, a głównym ich zadaniem jest wykonywanie orzeczeń sądowych i innych tytułów wykonawczych na drodze egzekucji sądowej. W zakresie wykonywania czynności każdy komornik podlega też nadzorowi prezesa Sądu Rejonowego, przy którym funkcjonuje. Jednocześnie podlega również Ministrowi Sprawiedliwości.

Komornik sądowy - kto może nim zostać?

W zawodzie komornika wymagane jest posiadanie nie tylko wiedzy prawniczej, ale także stosowanie się do zasad nienagannej etyki. Zgodnie z obowiązującymi przepisami komornika powołuje Minister Sprawiedliwości wraz z porozumieniem prezesa właściwego sądu apelacyjnego. Następuje to po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Komorniczej. Odpowiedni kandydat musi spełnić określone warunki. To między innymi ukończenie aplikacji komorniczej, a także posiadanie odpowiedniego doświadczenia zawodowego. Kandydat na komornika musi być również obywatelem Polski.

Osoba, która pełni funkcję komornika od czasu powołania komornika aż do dnia opuszczenia stanowiska komornika, jest zobowiązana do przestrzegania ścisłej etyki zawodowej. W swojej pracy Komornik używa tytułu Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym (właściwym dla danego regionu).

Kwestie prawa wyboru komornika

Jedną z bardzo ważnych zmian, które wprowadzone zostały przez reformę w tym zakresie, była możliwość prawa wyboru komornika przez określonego wierzyciela. W praktyce oznacza to, że w przypadku konkretnego wyboru komornik działa również poza swoim obszarem właściwości Sądu Rejonowego. Dzieje się tak, jeżeli wierzyciel dokonując wyboru komornika, uzyska jednocześnie pisemną zgodę wskazanego komornika. Kwestie te uregulowano w art. 10 Ustawy o komornikach sądowych. Trzeba jednak wiedzieć, że zasada obowiązuje wyłącznie w sprawach, które prowadzone są w ramach roszczeń pieniężnych.

Jeżeli konkretny komornik odmówił wszczęcia egzekucji, wierzyciel może zwrócić się do innego komornika lub też do prezesa właściwego Sądu Rejonowego, który jest przydzielony dla nadzorowania działalności danej kancelarii.

Lokalizacja kancelarii komornika i nadzór sądu nad nimi

W ramach swojej działalności każdy Komornik prowadzi kancelarię komorniczą. Jej siedziba mieści się najczęściej w budynku Sądu Rejonowego.

Co do nadzoru administracyjnego nad działalnością i prowadzeniem egzekucji przez komorników zastosowanie ma struktura wielopoziomowa. W tym przypadku:

• prezes właściwego Sądu Rejonowego sprawuje kontrolę nad prawidłowością wykonywania czynności przez komornika,

• prezes właściwego Sądu Okręgowego sprawuje nadzór merytoryczny nad czynnościami komorniczymi,

• prezes właściwego sądu apelacyjnego ma natomiast prawo ingerencji w przypadkach, w których doszło do rażących uchybień.

Całość działalności zawodu, jakim jest komornik sądowy, monitoruje Minister Sprawiedliwości i Krajowa Rada Komornicza. W ramach prowadzonego nadzoru monitorowane są kwestie związane między innymi z kosztami egzekucji obciążających dłużnika, prawidłowym prowadzeniem postępowania egzekucyjnego czy jakością wykonywanych czynności.

Czym jest samorząd komorniczy i jaka jest jego rola?

Samorząd komorniczy jest związkiem zawodowym komorników sądowych w Polsce. Zajmuje się doskonaleniem zawodowym, reprezentacją, a także ustalaniem zasad etyki czy wspieraniem działań organów nadzoru. Funkcjonowanie samorządu komorniczego stanowi jeden z podstawowych filarów niezależności w tym zawodzie.

Samorząd komorniczy działa na trzech głównych poziomach. Są to:

• Izby Komornicze,

• Krajowa Rada Komornicza,

• Krajowy Zjazd Komorników.

Wśród zadań samorządów znajduje się też współpraca z Ministrem Sprawiedliwości, szczególnie co do doskonalenia obowiązujących przepisów. Krajowa Rada Komornicza natomiast bieżąco aktualizuje obecny wykaz komorników, a także opiniuje wszelkie projekty rozporządzeń, które dotyczą wykonywania zawodu komornika.

Główne etapy postępowania egzekucyjnego

W danym postępowaniu egzekucyjnym Komornik podejmuje czynności na podstawie tytułu wykonawczego, do którego nadano specjalną klauzulę wykonalności. Kiedy wierzyciel złoży stosowny wniosek, czyli nastąpi złożenie wniosku egzekucyjnego o wszczęcie egzekucji, komornik zawiadamia o tym fakcie strony postępowania w ciągu 7 dni od dnia otrzymania dokumentów.

W zakresie wykonywania czynności egzekucyjnych komornik może:

• dokonywać zabezpieczenia roszczeń,

• prowadzić egzekucję świadczeń powtarzających się,

• sporządzać protokół stanu faktycznego,

• wydać postanowienie o zabezpieczeniu majątku, jeżeli zachodzi taka potrzeba.

W przypadku odmowy wszczęcia egzekucji właściwy komornik wydaje decyzję administracyjną. Taki dokument dłużnik może jednak zaskarżyć do sądu. Sprawdź, jak to zrobić.

Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji - co jeszcze warto wiedzieć?

Średni czas trwania całej drogi egzekucji sądowej w sprawach pieniężnych to najczęściej od 6 do 9 miesięcy w zależności od regionu postępowania egzekucyjnego. To właśnie roszczenia pieniężne są najczęściej egzekwowane i dotyczą one niezapłaconych kredytów, a także czynszów czy alimentów.

Obecnie w Polsce działa około 1600 komorników sądowych, a także 2000 aplikantów komorniczych. Coraz częściej też urzędnicy ci wykorzystują elektroniczne systemy, tak jak np. EPU, czyli Elektroniczne Postępowanie Upominawcze. Zastosowanie tych udogodnień znacznie przyspiesza wykonywanie procedur.

Celem reformy ustawy, którą przeprowadzono w 2019 r., było przede wszystkim wzmocnienie transparentności postępowań, a także ochrona praw obywateli oraz poprawa wizerunku zawodu. W Polsce Ustawę o komornikach sądowych i Kodeks postępowania cywilnego stosuje się łącznie. W ten sposób mamy ramy prawne dla etycznej, sprawnej, ale też rzetelnej egzekucji.