RPO widzi tylko jednym okiem

www.podatki.pl/artykuly/16_231.htm
RPO ponownie w sprawie ulgi ZUS dla rozpoczynających działalność gospodarczą
15.03.2006

W listopadzie pisaliśmy o wystąpieniu Rzecznika do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ulgi ZUS dla rozpoczynających działalność gospodarczą. Opis tego wystąpienia znajduje się tutaj [poniżej].

W odpowiedzi z 27.12.2005 r. Minister poinformował, że zmiany zaadresowane zostały do osób podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą, a nie do wszystkich osób prowadzących tzw. pozarolniczą działalność, oraz że wprowadzenie od 1.06.2006 r. zmiany dotyczącej zobowiązania do opłacania pełnych składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przez osoby mające ustalone prawo do renty ma na celu zrównanie pozycji rynkowej rencistów prowadzących działalność gospodarczą z rencistami zatrudnianymi na podstawie umowy o pracę poprzez objęcie obowiązkiem ubezpieczeń społecznych obydwu grup rencistów.

Rzecznik uznał, że odpowiedź nie rozwiązuje problemu, i 6.03.2006 r. ponownie wystąpił do ministra. Ponieważ sprawa ma zasadnicze znaczenie dla szerokiego kręgu ubezpieczonych, publikujemy treść wystąpienia, które prezentuje stanowisko nowego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Pan Krzysztof Michałkiewicz, Minister Pracy i Polityki Społecznej
Wielce Szanowny Panie Ministrze,
Uprzejmie dziękuję Panu Ministrowi za przekazane w piśmie z dnia 27 grudnia 2005 r. wyjaśnienia w sprawie zróżnicowania zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez osoby prowadzące działalność pozarolniczą. Jednak w świetle napływających do mnie skarg nadesłane wyjaśnienia skłaniają mnie do ponownego zajęcia stanowiska.
W mojej ocenie przeprowadzone w połowie ubiegłego roku zmiany zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym nie spełniają kryteriów wynikających z zasad poprawnej legislacji(/u>.
Przeprowadzone zmiany są bowiem na tyle nieprecyzyjne, że mogą powodować u adresatów tych zmian niepewność co do ich praw i obowiązków.
I tak z dniem 24 sierpnia 2005 r. ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 150, poz. 1248) wprowadzono nowy art. 18a do ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 ze zm.).
Z przepisu tego wynika, że z możliwości opłacania składek od niższej podstawy wymiaru (zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia) mogą skorzystać wyłącznie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.
Poza zakresem podmiotowym art. 18 a pozostały więc osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 2, 3 i 4, tj. twórcy i artyści, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu oraz wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.
Druga zmiana ustawy systemowej w kwestii zasad podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym została zawarta w art. 2 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 169, poz. 1412). Zgodnie z jej postanowieniami, które wejdą w życie 1 czerwca 2006 r., osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury. Również i w tym przypadku, poza zakresem podmiotowym dokonanej zmiany pozostały osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 2, 3 i 4 ustawy.
W świetle stanowiska Pana Ministra katalog podmiotów, które podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym bądź są z tego obowiązku zwolnione, nie wynika wyłącznie z postanowień ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ponieważ regulacje te są adresowane do szeroko rozumianego kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Poprzez przepisy o działalności gospodarczej lub inne przepisy szczególne do kręgu tego włącza się osoby, które wcale nie są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, lecz np. osobami wykonującymi wolne zawody, wymienionymi w art. 8 ust. 6 pkt 3.

Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że o ile interpretacja rozszerzająca zakresu podmiotowego przepisów, które weszły w życie z dniem 24 sierpnia 2005 r. (obniżona podstawa wymiaru składek) ma pozytywne znaczenie dla grupy, która przez ustawodawcę nie została wskazana (art. 8 ust. 6 pkt 2-4), o tyle interpretacja rozszerzająca przepisów, które wejdą w życie 1 czerwca 2006 r. (obowiązek opłacania składek przez rencistów prowadzących działalność gospodarczą) będzie miała negatywne działanie i już wzbudza uzasadniony sprzeciw tej grupy.

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dokonują rozróżnienia pomiędzy osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą a np. osobami wykonującymi wolny zawód. W szczególności takie rozróżnienie znajduje odzwierciedlenie w procedurze zgłoszenia ubezpieczonego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na formularzu ZUS ZUA, określonej przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 4 grudnia 1998 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 149. poz. 982 ze zm.). Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą zgłaszane są z kodem tytułu ubezpieczenia 0510, podczas gdy osoby wykonujące wolny zawód 0540.

Wątpliwości w sprawie nakładania obowiązku ubezpieczeń społecznych poprzez inne przepisy niż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych zostały już podniesione w piśmie z dnia 13 maja 2005 r. (RPO-492030-III/04). W piśmie przedstawiono stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym o objęciu obowiązkiem ubezpieczeń społecznych osoby mającej ustalone prawo do emerytury lub renty, prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą w ramach której zawierana jest umowa zlecenia (przedmiot umowy zlecenia pokrywa się z przedmiotem prowadzonej działalności) decydują przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176 ze zm.).
W odpowiedzi z dnia 1 lipca 2005 r. (DUS-07-135-WB/05) podzielone zostało stanowisko, że w przypadku zawierania umów zlecenia lub agencyjnych w ramach prowadzonej działalności pozarolniczej (przedmiot umowy jest taki sam jak przedmiot działalności) nie możemy mówić o sytuacji zbiegu równorzędnych tytułów ubezpieczeń społecznych.

Niestety, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uchylił się od zastosowania do tego stanowiska Ministra Polityki Społecznej (kopia pisma z dnia 4 września 2005 r., znak: Fuu 400-6/05 - w załączeniu).
Moim zdaniem enumeratywny katalog tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych został wymieniony w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ustawa ta nie zawiera żadnych odesłań upoważniających do kreowania nowych tytułów na mocy innych przepisów prawnych, w szczególności poprzez szeroko rozumiane przepisy o działalności gospodarczej czy przepisy podatkowe.
W praktyce może to oznaczać, że organy rentowe przy stosowaniu kwestionowanych przepisów zastępować będą prawodawcę, a takie niebezpieczeństwo powstaje właśnie przy niejasnej i nieprecyzyjnej regulacji ustawowej.

Należy podkreślić, że z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że przekroczenie pewnego poziomu niejasności przepisów prawnych może stanowić samoistną przesłankę stwierdzenia ich niekonstytucyjności.,/b>

Z tego względu, działając na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2001 r., nr 14, poz. 147), zwracam się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o rozważenie możliwości wprowadzenia takich zmian w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, które jasno i precyzyjnie określałyby zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.
Łączę wyrazy szacunku


http://podatki.pl/artykuly/16_23.htm
RPO: Ulga ZUS dla debiutantów narusza zasadę równego traktowania
10.11.2005

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił 8.11.2005 r. do Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zróżnicowanych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność pozarolniczą. W wystąpieniu Rzecznik podniósł kwestię pominięcia w prawie do ulgi twórców i artystów, osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu oraz wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Rzecznik zauważa, że choć z komunikatu Biura Prasowego ZYS wynika uprawnienie do ulgi również osób wykonujących wolne zawody, to takie stanowisko nie znajduje oparcia w przepisach ustawy i systemie ubezpieczeń społecznych.
Rzecznik zwrócił również uwagę na przepis wchodzący w życie 1.06.2006 r. – dotyczący zbiegu tytułów do ubezpieczeń osób prowadzących działalność gosp0odarczą i posiadających ustalone prawo renty. I w tym przypadku przepisy różnicują ubezpieczonych. Oto pełna treść wystąpienia rzecznika


Adresat: MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
Sygnatura: RPO/514696/05/III
Data wystąpienia: 2005-11-08
Opis:
W sprawie zróżnicowanych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność pozarolniczą.
Do Rzecznika kierowane są skargi od osób prowadzących działalność pozarolniczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Skarżący podnoszą, że dokonane ostatnio zmiany przepisów w zakresie zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne naruszają zasadę równego traktowania w ramach tej grupy ubezpieczonych.
Zgodnie z art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z możliwości opłacania składek od niższej podstawy wymiaru mogą skorzystać wyłącznie osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustawy, czyli osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.
Poza zakresem podmiotowym art. 18a pozostały osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 2-4, tj. twórcy i artyści, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu oraz wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Ponadto od 1.06.2006 r. osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury. W tym przypadku również poza zakresem podmiotowym znalazły się osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 2-4 ustawy.
******
... i komentarze pod tymi artykułami:
- Macmon
Najlepszym rozwiązaniem byłaby składka od rzeczywistych dochodów, a nie urojonych wskaźników. Co mają powiedzieć przedsiębiorcy, którzy rozpoczęli działalność gosp. parę miesięcy przed wejsciem nowych przepisów o małej składce ZUS? Jeszcze nie umocnili pozycji swoich firm na rynku, a już zyskali konkurencję w postaci tych, którzy mają wielokrotnie niższe obciążenia wobec ZUS. Na pewno są rozgoryczeni, bo nie są równoprawnie traktowani. Ilu będzie działać na granicy opłacalności, a ilu z nich padnie? Ilu zasili kolejki pod "biurami bezrobocia"? Nawet nie będzie im sie należał zasiłek dla bezrobotnych, bo nie byli etatowcami. Nie dość że starzy, niepotrzebni na rynku pracy, to jeszcze sekowani przepisami o ZUS.

- emeryt
Tak!! popieram w całej rozciągłości "Macmon". To było by bardzo sprawiedliwe rozwiazanie. Tylko od dochodu rzeczywistego winny być płacone składki, zdecydowanie nigdy od minimalnego wynagrodzenia i to jeszce wskażnikiem %% 30%, a może starczyło by 10%> Czym kierował się ustawodawca, przyjmując taką a nie inną relację??.

- Jarek
Naprawdę ja mam tego już dość,nie wiem skąd brane są te wskaźniki - tylko z sufitu.50 złotych więcej na ZUS to rocznie 600 złotych.Moje dochody jeszcze troche i bedą mniejsze od składek jakie muszę wpłacać.
Dlaczego ZUS-u nie można naliczać od rzeczywistych dochodów ? Całe życie uczciwie płacę swoje zobowiązania.Ciekaw jestem jak ZUS będzie płacił swoje zobowiazania wobec mnie.Obecnie ja przez niego z rodziną głoduję i myślę ,że potem przez niego też będę głodował bo mi powie że za mało płaciłem.

-rencista
MInister mówi:
w celu zrównanie pozycji rynkowej rencistów prowadzących działalność gospodarczą z rencistami zatrudnianymi na podstawie umowy o pracę poprzez objęcie obowiązkiem ubezpieczeń społecznych obydwu grup rencistów
Prowadzacy działalnośc płaci za siebie składki w podwójnej wysokości od płacy średniej krajowej podobnie zdrowotną
Pracujący na umowe o prace w wiekszosci opiewajacej na najniższą krajową czyli nawet nie pół średniej krajowej składki płaci tylko za siebie bo drugie tyle dokłada pracodawca ,któremu i tak najcześciej to zwracają a zdrowotne ........ no cóz to też różna kwota od tej którą musi dac prowadzący działalnosc .Pytam co to za równość?????? a może pan minister matury z matematyki nie pisał?

- albert
jeżeli nie ośągnołem dochodu to jak mam zapłacić składkę ZUS od średniej krajowej ,czy to nie absurd ?

- Art
Absurd w pełnym wymiarze. Śmiac sie chce ale tu trzeba płakać nad tym krajem i rządem! Zus od wybujałej średniej krajowej, ZUS to nic innego jak złodziej. A rzesza jego pracowników sam sie przyznaje, że jest niedoinformowana! Slowa koleżanki z ZUS w Cieszynie.

- szarak
Popieram wsztystkich tych, którzy uważają, że składki na ZUS z tyt. dział. gospodarczej należy płacić od DOCHODU. Mają rację ci, którzy twierdzą, że nasi ustawodawcy chyba nie umieją liczyć, bo jest oczywistym,że jeśli przedsiębiorca ma mniejszy dochód niż suma składek na ZUS , to i tak musi zapłacić pełną składkę. Tylko skąd on ma wziąć te pieniądze?. Czy ma iść kogoś obrabować?,. a rencista ma dopłacić ze swojej głodowej renty?. Swoją drogą to hasło" emeryci i renciści popierajcie Polskę czynem- umierajcie przed terminem", jest nadal aktualne!.Ponadto bardzo dużo małych przedsiębiorców to ludzie, którzyMUSIELI założyć firmy, bo inaczej ich nie chciano zatrudnić, o czym świadczą ogłoszenia o pracy "...firma x.... zatrudni ....-GOTOWYCH założyć lub PROWADZĄCYCH dział. gospod...." . Jednocześnie firmy nie chcą zatrudniać na umowę o pracę, bo KOSZTY PRACY m.innymi ZUS są ZA WYSOKIE.Tak powstaje błędne koło, a ten kto chwycił się hasła "bierzcie sprawy w swoje ręce" jest wykorzystywany do granic wytrzymałości. Widocznie ZUS i ci którzy ustalają przepisy uważają,że skoro ktoś prowadzi działalność to musi mieć dochody, bo inaczej by ją zlikwidował , a więc skoro ich nie ma to znaczy ,że oszukuje. I NIKOMU nie przyjdzie do głowy, że taki ktoś prowadzi działalność, często na granicy opłacalności, bo nie ma innego wyjścia, a ma jakąś nadzieję, że " może jutro będzie lepiej".

itd, itd, itd ...