efekt utopionych kosztów

Efekt utopionych kosztów – zjawisko polegające na tym, że ludzie maja skłonność do trzymania się wcześniej podjętych decyzji nawet w sytuacji, gdy okazały się one niekorzystne, jeśli tylko były związane z poniesieniem dużych kosztów lub ze znacznym wysiłkiem. Zachowanie to jest sprzeczne z teorią ekonomii, która mówi, że tylko teraźniejsze oraz przyszłe zyski i koszty powinny mieć wpływ na podejmowanie decyzji. Koszty poniesione wcześniej nie powinny mieć znaczenia. Takie zachowanie tłumaczy teoria perspektywy. Człowiek wykazuje awersje do strat, więc stara się ich uniknąć.

Na rynkach finansowych efekt utopionych kosztów w największym stopniu dotyka aktywnych inwestorów o krótkim horyzoncie czasowym. W przypadku gdy poniosą straty są oni często gotowi podejmować większe ryzyko, aby je jak najszybciej „odrobić”.Efektem utopionych kosztów można także wytłumaczyć stosowanie przez inwestorów strategii zwanej „uśrednianiem”. Polega ona na dokupywaniu akcji, których kurs spada, co pozwala na obniżenie średniej ceny zakupu. Strategia ta bywa czasem skuteczna, ale znacząco podnosi ryzyko portfela, gdyż poprzez zwiększenie wielkości pozycji może doprowadzić do zwielokrotnienia strat.