Co to jest sankcja kredytu darmowego?
Sankcja kredytu darmowego to forma konsekwencji prawnej powstałej na skutek uchybień ze strony kredytodawcy w procesie kredytowym. W praktyce oznacza pewien rodzaj kary dla banku lub innej instytucji udzielającej pożyczki za naruszenie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Mogą to być np. zbyt wysokie koszty kredytu czy nieuczciwe zapisy dokonane w umowie kredytowej, które kredytobiorca może podważyć w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego.
Mając silne podstawy prawne, ostatecznie konsument może uzyskać nałożenie na kredytodawcę sankcji kredytu darmowego. To oznacza, że nie będzie musiał spłacać całkowitej kwoty kredytu, a jedynie sam kapitał. Musi wówczas nastąpić także zwrot prowizji i innych opłat kredytowych już dokonanych.
Jak mówi Dr Piotr Bodył-Szymala, główny doradca prezesa zarządu Santander Bank Polska:
,,Dziś [red. 09.10.2025r.] zapadł wyrok TSUE w sprawie C-80/24 dotyczącej sporów sądowych z tytułu tzw. sankcji kredytu darmowego, w zdecydowanej większości wygrywanych przez banki. Tym razem TSUE zajmował się jednak nie umową banku z konsumentem, tylko umowami cesji zawieranymi przez konsumentów ze spółkami skupującymi ich roszczenia z tego tytułu. Uczciwość takich umów budzi poważne wątpliwości u sędziów rozpatrujących te spory.
Trybunał uznał, że z punktu widzenia dyrektyw konsumenckich roszczenia konsumenta wobec banku mogą być przedmiotem umowy cesji, a sąd krajowy nie musi z urzędu badać zgodności z prawem takiej umowy.
Wyrok TSUE nie oznacza ani tego, że umowy cesji wierzytelności konsumenckich są uczciwe, ani że nie powinny podlegać badaniu przez sąd pod kątem abuzywności. Z wyroku wynika tyle, że w sporze pomiędzy spółką kupującą wierzytelność a bankiem takie badanie nie musi następować z urzędu. Jednak na zarzut podnoszony przez bank sądy nadal powinny oceniać, czy taka umowa cesji nie narusza interesów konsumenta.
To ważne, bo liczne orzeczenia polskich sądów potwierdzają, że umowy cesji narzucane przez spółki konsumentom są wadliwe, szczególnie ze względu na niejasne postanowienia dotyczące wynagrodzenia konsumenta i jego nieproporcjonalności do wartości zbywanego roszczenia.
Wyrok TSUE nie przynosi więc większych zmian. Można trochę żałować, że sędziowie TSUE, znani przecież ze zwykle bardzo prokonsumenckich interpretacji, tym razem nie przyjęli bardziej zdecydowanego kierunku. Pomogłoby to wzmocnić ochronę interesów konsumentów w relacji z profesjonalnymi spółkami nastawionymi na zysk z handlu ich roszczeniami.
Przede wszystkim pamiętajmy jednak, że niezależnie od tego, czy umowa cesji roszczeń konsumenta na rzecz spółki skupującej jest uczciwa, czy nie – z orzecznictwa sądowego wynika, że i tak nie ma podstaw do kwestionowania uczciwości umów kredytu, na podstawie których roszczenia są podnoszone''.
Sankcja kredytu darmowego - w jakich przypadkach obowiązuje?
Sankcja kredytu darmowego dotyczy kredytów konsumenckich, jednak nie wszystkich. Aby możliwe było skorzystanie z sankcji kredytu, muszą zostać spełnione określone warunki:
-
umowę kredytową musi zawrzeć osoba fizyczna,
-
całkowita spłata zobowiązania kredytowego nastąpiła do roku wstecz od momentu złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego,
-
kredyt wypłacony na mocy umowy kredytowej nie może być wyższy niż 255 550 zł lub mieć równowartość wyższą niż ta kwota w walucie obcej.
Kto może skorzystać z sankcji kredytu darmowego przy kredycie konsumenckim?
Skorzystanie z sankcji kredytu darmowego jest możliwe w przypadku kilku rodzajów umów kredytowych. Należą do nich:
-
umowa o kredyt w rozumieniu przepisów prawa bankowego,
-
umowa pożyczki,
-
umowa o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego w sytuacji, gdy konsument zobowiązany jest do poniesienia kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia,
-
umowa o kredyt odnawialny,
-
umowa kredytowa, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia.
Przy sankcji kredytu darmowego istotny jest również cel, w jakim zaciągnięty został kredyt. W przypadku umowy o kredyt gotówkowy z sankcji kredytu gotówkowego można skorzystać wyłącznie wtedy, gdy umowa zawarta została nie wcześniej niż 18 grudnia 2011 roku. Podobnie jest w przypadku pożyczki pozabankowej.
Przy kredytach hipotecznych zaciągniętych w okresie od 20 lutego 2006 roku do 17 grudnia 2011 roku, kwota kredytu nie mogła być wyższa niż 80 000 zł. Pomiędzy 18 grudnia 2011 roku a 22 lipca 2017 roku suma ta nie mogła przekroczyć natomiast 255 550 zł. Ponadto niezależnie od tego, czy kredyt hipoteczny zaciągany był na remont domu, zakup lokalu mieszkalnego czy inny możliwy w tym przypadku cel związany z nieruchomościami, w kredycie hipotecznym sankcja kredytu darmowego dotyczy wyłącznie okresu czterech lat liczonych od dnia, w którym nastąpiło złożenie oświadczenia przez kredytobiorcę. Zobacz, co warto sprawdzić poza warunkami kredytu w przypadku takiego finansowania danej nieruchomości.
Sankcja darmowego kredytu - podstawa prawna
Aby możliwe było skorzystanie kredytobiorcy z sankcji kredytu darmowego, muszą zostać spełnione warunki i naruszenia do tego uprawniające. Te natomiast zawarte zostały w ustawie o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku, a dokładnie w art. 45. Zgodnie z jego treścią możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego zachodzi już wtedy, gdy dojdzie do naruszenia choćby jednego z ustawowych obowiązków wskazanych w tej ustawie.
Wspomniane obowiązki dotyczą kredytodawcy i zawarte są w art. 29–33, art. 34 ust. 1 lub art. 36a ust. 1–4. Naruszeniem może być niedotrzymanie warunków umowy kredytowej, a także niedopełnienie innych istotnych czynności jeszcze przed zawarciem umowy kredytu konsumenckiego. Mogą to być takie aspekty jak np.:
-
brak przekazania kredytobiorcy formularza informacyjnego,
-
brak przekazania pełnej informacji przedumownej,
-
przekroczenie limitów kosztów kredytu należnych kredytodawcy określonych w ustawie,
-
nieprawidłowe naliczenie odsetek i innych kosztów kredytu.
W takich sytuacjach kredytobiorca ma prawo odmówić poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z udzieleniem kredytu, czym jest właśnie sankcja kredytu darmowego. Wówczas spłaca tylko kapitał.
Do kiedy można skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Z sankcji kredytu darmowego można skorzystać w terminie do roku od daty wykonania umowy kredytowej, czyli do roku po spłacie kredytu.
W przypadku sankcji kredytu darmowego mowa o kredycie konsumenckim. Przez kredyt konsumencki rozumie się kredyt nie zabezpieczony hipoteką. W ramach sankcji kredytu darmowego kredytobiorca spłaca wyłącznie pożyczony kapitał. Nie ponosi kosztów kredytu naliczonych przez bank, takich jak prowizja, marża czy ubezpieczenie.
Warto pamiętać, że sankcja kredytu darmowego dotyczy obecnie wyłącznie kredytu konsumenckiego. Z takiej możliwości w przypadku nieprawidłowości po stronie kredytodawcy nie można skorzystać w przypadku umowy kredytu hipotecznego.
Dlaczego sankcja kredytu darmowego nie obowiązuje przy kredycie hipotecznym?
Kwestia tego, że sankcja kredytu darmowego znajduje zastosowanie tylko do kredytu konsumenckiego, wynika z ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Zgodnie z tym dokumentem sankcja kredytu darmowego nie może dotyczyć umów kredytu hipotecznego. Jest to skutkiem tego, że kredyty hipoteczne regulowane są osobną ustawą, a mianowicie ustawą z dnia 23 marca 2017 roku o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.
Ponadto ustawa o kredycie konsumenckim nie dotyczy kredytów, które w swoim zabezpieczeniu osiadają hipotekę. Co prawda są od tego wyjątki, jednak nie dotyczą one sankcji kredytu darmowego.
Jeżeli więc posiadamy status konsumenta i zaciągnęliśmy kredyt hipoteczny, w którym dopatrzyliśmy się nieprawidłowości, pozostaje nam reklamacja, zgłoszenie przypadku do UOKiK lub Rzecznika Finansowego, a także złożenie pozwu i sprawa sądowa. To właśnie w ten sposób możliwe jest uzyskanie stosownej rekompensaty.
Publikacja zawiera linki afiliacyjne.
Komentarze