Czy koniec gotówki w Polsce jest możliwy? Ile wynosi limit płatności gotówką 2023?

Limit płatności gotówkowych pomiędzy przedsiębiorcami

Kwestia płatności gotówkowych przedsiębiorców jest określona w Prawie przedsiębiorców. Zgodnie z tym prawem transakcje gotówkowe pomiędzy przedsiębiorcami w 2023 roku mogą opiewać na maksymalnie 15 tys. zł brutto. 

Istotne jest to, że limit 15 tys. zł brutto obowiązuje dla wartości pojedynczej transakcji. Liczba płatności dokonana w ramach poetycznej transakcji nie ma zaś żadnego znaczenia. Gdy transakcja jest prowadzona w walucie obcej, to pod uwagę należy wziąć kurs walutowy NBP  z dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji. Od 1 stycznia 2024 roku limit płatności gotówkowych pomiędzy przedsiębiorcami ma zostać obniżony do 8000 tys. zł brutto.

To kolejna zmiana tego typu. Jeszcze do końca 2016 roku limit płatności gotówkowych dla przedsiębiorców wynosił 15 tys. euro. Od przyszłego roku będzie to już tylko 8 tys. zł, a więc około ośmiu razy mniej niż jeszcze kilka lat temu. Biorąc pod uwagę wysoką inflację, okazuje się, że przedsiębiorcy coraz rzadziej mogą rozliczać zakupy między sobą w gotówkowej formie.

Płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy

Jeśli rozliczenia finansowe dokonywane pieniędzmi pomiędzy przedsiębiorcami przekraczają 15 tys.zł brutto, to powinny one zostać wykonane z uwzględnieniem pośrednictwa rachunku płatniczego. Definicję rzeczonego rachunku płatniczego znajdziemy w ustawie o usługach płatniczych.

Takim rachunkiem jest zwłaszcza konto firmowe w banku. Przedsiębiorcy płatności na kwoty przekraczające 15 tys. brutto mogą również przetwarzać za pośrednictwem rachunków w SKOK-ach.  Ponadto osoby prowadzące działalność gospodarczą mają prawo skorzystać z tzw. mechanizmów pośrednich. Dotyczy to choćby płatności bezgotówkowych w ramach kart płatniczych czy transakcji przeprowadzanych za pośrednictwem platform internetowych.

Kogo będzie dotyczył limit 8 tys. zł dla płatności gotówkowych?

Limit transakcji gotówkowych 8 tys. zł od 2024 będzie obowiązywał, gdy jedną i drugą stroną transakcji będzie przedsiębiorca. Dotyczy to w szczególności przedsiębiorców jednoosobowych wpisanych do CEiDG oraz podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS.

Do tych limitów transakcji gotówkowych zastosować muszą się również izby gospodarcze. Ponadto limity transakcji gotówkowych są obowiązujące dla wspólników spółek cywilnych. Zastosowanie tych przepisów może też mieć miejsce w przypadku działalności prowadzonych na skalę międzynarodową.

Jakie są limity płatności między firmami i konsumentami?

Obecnie konsumenci mają jeszcze pełną dowolność w wyborze sposobu płatności za towary i usługi dostarczane przez przedsiębiorców. Niezależnie od kwoty transakcji możemy więc swobodnie wybierać pomiędzy gotówką i innymi formami płatności.

Jako konsumenci powinniśmy się jednak przygotować na duże zmiany dotyczące sposobu realizacji płatności. Już od 2024 rok wprowadzony zostanie limit płatności gotówkowych w wysokości 20 tys. zł brutto. Jeśli jako konsumenci będziemy chcieli zapłacić przedsiębiorcy większą kwotę, to będziemy zobligowani do wybrania formy bezgotówkowej. Płatności będziemy mogli więc wykonać np. za pośrednictwem terminala płatniczego lub przelewu bankowego.

Sprawdź również: Jak cofnąć przelew?

Większość konsumentów nie odczuje tych zmian w życiu codziennym. Jednakże limit płatności gotówkowych będzie trzeba uwzględnić przy planowaniu dużych transakcji. Przykładowo, jeśli będziemy chcieli kupić nowy samochód u dealera, to transakcje będziemy mogli przeprowadzić wyłącznie w formie bezgotówkowej. Wykonamy więc przykładowo płatność plastikową kartą płatniczą.

Limit płatności gotówką między osobami fizycznymi

Aktualnie w polskim prawie nie występuje żaden limit płatności gotówką dla osób fizycznych. Dwie osoby fizyczne mogą więc dokonywać między sobą transakcji gotówkowych opiewających na dowolną sumę.

Przynajmniej na ten moment nie ma żadnej informacji o planowanych zmianach prawnych. Najprawdopodobniej więc również i w 2024 roku na płatności gotówką pomiędzy osobami fizycznymi nie zostaną wprowadzone limity.

Co grozi za przekroczenie limitu płatności gotówkowego?

W 2023 roku przekroczenie limitu 15 tys. zł brutto w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami ma konsekwencje podatkowe. Kupujący nie może zaliczyć takiej transakcji do kosztów uzyskania przychodów. Co istotne wyłączeniu podlega cała kwota, a nie tylko nadwyżka powyżej 15 tys. zł brutto. Podobna zasada będzie obowiązywać od 2024 roku, z tym że limit płatności gotówkowych będzie wynosił już tylko 8 tys. zł brutto.

Konsekwencje czekają też przedsiębiorców, którzy od 2024 roku przyjmą od konsumentów płatność gotówkową na kwotę przekraczającą 20 tys. zł. Będzie ona traktowana jako dodatkowy przychód działalności gospodarczej. W efekcie naliczony zostanie dodatkowy podatek.

Nowe prawo nie przewiduje więc żadnych bezpośrednich kar nakładanych na konsumentów. Jednakże przedsiębiorcy będą musieli już liczyć się z konsekwencjami finansowymi za przekraczanie limitów płatności gotówką. Dlatego też można spodziewać się, że gdy jednorazowa wartość transakcji będzie przekraczać poziom 20 tys. zł brutto, to przedsiębiorcy będą proponować konsumentom wyłącznie płatności bezgotówkowe.

Dlaczego zaostrzono limit płatności gotówkowych?

De facto zaostrzenie limitów płatności gotówką zostało zaproponowane już w ramach Polskiego Ładu. Pierwotnie zmiany miały obowiązywać od 2023 roku. Dopiero później termin wprowadzenia bardziej restrykcyjnych limitów przesunięto do 2024 roku.

Przedstawiciele Ministerstwa Finansów uzasadniali wprowadzenie bardziej rygorystycznych limitów płatności gotówką na kilka sposobów. Przede wszystkim ma to sprzyjać dalszej popularyzacji płatności bezgotówkowych. To z kolei ma być niezbędne dla tworzenia nowoczesnej gospodarki cyfrowej.

Jakie są plusy i minusy ograniczenia transakcji gotówkowych?

W nieco szerszym kontekście zwolennicy ograniczania płatności gotówką zwracają uwagę, że ma to przynieść następujące korzyści:

• Ograniczenie szarej strefy. To przełożyłoby się między innymi na wyższe dochody podatkowe budżetu państwa.

• Przeciwdziałanie przestępstwom finansowym, a zwłaszcza tym związanym z dużymi kwotami pieniędzmi.

• Przyspieszenie transakcji. Transakcje bezgotówkowe nie wymagają przecież liczenia gotówki.

• Zwiększenie bezpieczeństwa, jako że transakcje bezgotówkowe nie wymagają fizycznego przewożenia gotówki.

Z drugiej strony nakładanie kolejnych ograniczeń na płatności gotówką wielu ludzi odbiera negatywnie. Krytycy tego pomysłu twierdzą, że limit transakcji gotówkowych zmniejsza swobodę gospodarczą.

Można tu też przypomnieć wypowiedzi Adam Glapiński prezes Narodowego Banku Polskiego. Swego czasu stwierdził on, że gotówka to filar wolności obywatelskiej. Samo NBP w 2021 roku opublikowało też Narodową Strategia Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego.

Czy Polacy wciąż chcą dokonywać płatności gotówką?

Od lat systematycznie wprowadzane są zmiany, które mają nieco zniechęcić Polaków do płatności gotówkowych. Zaostrzenie limitów płatności gotówką jest tego dobrym przykładem. Inne rozwiązania prawne są zaś nastawione na jeszcze większe rozpowszechnienie transakcji bezgotówkowych. Za przykład można tu podać ulgę podatkową na terminale płatnicze. 

Badania ankietowe sugerują jednak, że Polacy są raczej mało chętnie nastawieni na minimalizację znaczenia gotówki. Zdecydowana większość z nas jest przeciwna wycofaniu gotówki z obiegu. Dowodzić może tego choćby badanie IBRiS przeprowadzone dla Radia Zet na początku 2023 roku. Wynika z niego, że aż 80% ankietowych jest przeciwna temu, by gotówka została wycofana. 

Zdecydowania większość Polaków chce, by płatność gotówką dalej była możliwa. Jednocześnie dane statystyczne wskazują na to, że coraz więcej z nas przekonuje się nowoczesnych metod płatniczych. Świadczyć może choćby o tym fakt, że już 96% Polaków ma konto bankowe. Systematycznie rośnie też popularność płacenia aplikacjami mobilnymi, telefonami i inteligentnymi zegarkami.

Z kolei analizy PolCard z 2022 roku wskazują na to, że ponad 80% Polaków w dużych marketach zwykle płaci w formie bezgotówkowej. Kartą, telefonem lub zegarkiem chętnie płacimy też na stacjach benzenowych, w aptekach oraz sklepach osiedlowych. Z drugiej strony Polacy rzadko kiedy płacą bezgotówkowo choćby w urzędach oraz u fryzjerów i kosmetyczek. 

Czy zakaz płacenia gotówką jest realny?

Pomysł całkowitego wycofania gotówki co jakiś czas pojawia się w debatach ekonomistów i polityków. Ten temat jest podejmowany nie tylko w Polsce, ale wielu innych krajach rozwiniętych. Jest jednak bardzo mało prawdopodobne, by w dającej się przewidzieć przyszłości, płatność gotówką została faktycznie całkowicie zakazana.

Nie można jednak wykluczyć tego, że pojawią się kolejne zmiany prawne, które sprawią, że płatności gotówkowe staną się mniej dostępne. Być może w najbliższych latach limit płatności gotówkowych zostanie jeszcze bardziej zaostrzony. Równie prawdopodobne są kolejne działania, mające na celu dalsze uatrakcyjnienie transakcji bezgotówkowych.

Osobną kwestią jest techniczna sposobność do przeprowadzania transakcji bezgotówkowych. Takowa pojawia się w większości punktów sprzedażowych. Wciąż jednak można znaleźć sklepy i punkty usługowe, w których przyjmowana jest wyłącznie gotówka. Dobrze więc wiedzieć, że w myśl obowiązujących przepisów każdy przedsiębiorca korzystający z kasy fiskalnej powinien oferować płatności bezgotówkowe.

Limit płatności gotówką na przykładzie

Załóżmy, że jako konsumenci w 2024 roku zlecimy prace remontowe w naszej nieruchomości. Wartość tych prac zostanie określona na poziomie 25 tys.zł. Innymi słowy, jednorazowa wartość transakcji przekroczy limit 20 tys. zł.

Stąd w myśl nowych przepisów nie będziemy mogli zapłacić gotówką. Odpadnie też opcja zapłaty przekazem pocztowym. Taka opcja również jest bowiem traktowana jako płatność gotówkowa, przez co obejmuje ją limit płatności gotówkowych. Zapłaty będziemy mogli dokonać przykładowo za pośrednictwem przelewu internetowego. Ponadto będziemy mogli zapłacić kartą płatniczą lub innym bezgotówkowym sposobem.