Świadczenia po urodzeniu dziecka - co przysługuje na każde dziecko?

Rodzaje świadczeń po urodzeniu dziecka - dla rodziców czy dla opiekunów faktycznych dziecka?

W Polsce możliwe jest uzyskanie różnego typu form wsparcia w wychowywaniu i utrzymaniu dzieci nie tylko do ukończenia przez nie 18. roku życia, ale także do czasu, kiedy ukończą naukę. Wśród takich świadczeń znajduje się zarówno jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka, jak i świadczenia wychowawcze wypłacane cyklicznie. Wśród nich znajdują się zasiłki wymagające spełnienia określonych warunków, jak i uzyskiwane bezwarunkowo, jedynie na podstawie złożenia wniosku o przyznanie świadczenia.

Zarówno w przypadku złożenia wniosku o świadczenie z tytułu urodzenia się dziecka, jak i uzyskania wsparcia cyklicznego może ubiegać rodzic dziecka, jak i opiekun prawny dziecka przysposobionego czy adoptowanego. Nie ma tu zatem znaczenia, czy występują więzy krwi, a kto sprawuje prawną opiekę nad małoletnim. Kwestia ta dotyczy zarówno zasiłków, dodatków, świadczeń rodzinnych, jak i urlopu macierzyńskiego.

Odpowiadając na pytanie, jakie świadczenia przysługują po urodzeniu dziecka, można wymienić takie formy podstawowego wsparcia finansowego jak:

• Becikowe,

• Świadczenie wychowawcze 800 plus,

• Zasiłek rodzinny wraz z dodatkami,

• Zasiłek macierzyński,

• Kosiniakowe.

Ponadto istnieje możliwość skorzystania z różnego rodzaju programów w trakcie wychowywania dziecka, które dotyczą potomstwa w określonych przedziałach wiekowych. To m.in. dopłaty do czesnego w żłobkach czy wyprawki szkolnej. Niejednokrotnie możliwość skorzystania ze świadczeń rodzinnych pozwala wiązać przysłowiowy koniec z końcem. Sprawdź, jak jeszcze można zorganizować pieniądze na życie.

Becikowe - jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka

Becikowe to potoczna nazwa jednorazowej wypłaty z tytułu urodzenia się dziecka. Wysokość wypłaty wynosi 1 000 zł i dotyczy wyłącznie żywych urodzeń. Obecnie, aby otrzymać tę formę wsparcia po urodzeniu dziecka, konieczne jest spełnienie trzech warunków:

• dochód rodziny netto w przeliczeniu na osobę nie może przekraczać 1 922 zł na miesiąc,

• matka dziecka musi przedstawić dowód, że co najmniej od 10. tygodnia ciąży przebywała pod opieką medyczną - wymagane jest stosowne zaświadczenie lekarskie lub zaświadczenie sporządzone przez położną zgodne z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2010 r. w sprawie formy opieki medycznej nad kobietą w ciąży, uprawniającej do dodatku z tytułu urodzenia dziecka oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego pozostawanie pod tą opieką (Dz. U. z 2021 r. poz. 199).

Zapomoga z tytułu urodzenia dziecka przysługuje także w przypadku dzieci przysposobionych. Wówczas od prawnych lub faktycznych opiekunów dziecka nie jest wymagane przedstawianie dowodu o pozostawaniu pod opieką medyczną podczas ciąży. Co ciekawe, w przypadku przysposobienia, Becikowe przysługuje opiekunowi prawnemu do czasu, dopóki dziecko nie ukończy 18. roku życia.

Wniosek o Becikowe należy złożyć w ciągu 12 miesięcy, licząc od dnia porodu. Dokument rozpatrywany jest w czasie do jednego miesiąca. Jeżeli dany przypadek jest nieco bardziej skomplikowany, rozpatrzenie może potrwać do dwóch miesięcy. Stosowny dokument można złożyć wygodnie za pośrednictwem portalu informacyjno-usługowego Emp@tia na stronie internetowej empatia.mpips.gov.pl, ale też osobiście w urzędzie gminy lub urzędzie miasta w miejscu zamieszkania. Inną opcją jest też złożenie wniosku w ośrodku pomocy społecznej lub wysłanie dokumentu do tych placówek pocztą.

Becikowe przyznawane jest niezależnie od pobieranego zasiłku macierzyńskiego, zasiłku rodzinnego czy innych świadczeń. Wnioski składane po wskazanych terminach pozostają bez rozpatrzenia. W sytuacji, gdy oboje rodziców lub opiekunów złoży wniosek o Becikowe na to samo dziecko, świadczenie zostanie przyznane tej osobie, która złożyła wniosek jako pierwsza.

Świadczenie wychowawcze 800 plus - co warto wiedzieć?

800 plus, a właściwie świadczenie wychowawcze "Rodzina 800+" przysługuje na każde dziecko do momentu ukończenia przez nie 18. roku życia. Ta forma wsparcia wypłacana jest niezależnie od stanu cywilnego, rodziców czy też dochodów osiąganych przez rodzinę.

Aby uzyskać 800 plus, należy złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Można to zrobić wyłącznie za pośrednictwem drogi elektronicznej. Do wyboru jest:

• Platforma PUE ZUS,

• portal informacyjno-usługowy Emp@tia,

• bankowość elektroniczna.

Wniosek należy składać co roku przed końcem danego okresu świadczeniowego. Obecnie przyjmowane są dokumenty na okres rozliczeniowy od 1 czerwca 2025 roku do 31 maja 2026 roku. Jeżeli wniosek w danym roku nie zostanie złożony, świadczenie nie zostanie przyznane. Wniosek o 800 plus może złożyć zarówno ojciec dziecka, jak i matka, a także prawni opiekunowie. Środki wypłacane będą na numer konta bankowego wskazany w dokumencie. Aby móc otrzymać 800 plus już od miesiąca urodzenia dziecka, wniosek należy złożyć w ciągu trzech miesięcy od dnia narodzin.

Zasiłek rodzinny i zasiłek z tytułu samotnego wychowywania dziecka - komu przysługuje?

Jedną z form wsparcia po narodzinach dziecka i w trakcie wychowania jest także zasiłek rodzinny, który przyznawany jest w oparciu o kryterium dochodowe. Obecnie zasiłek rodzinny dla rodziców i osób, które przysposobiły dziecko, wynosi:

• 95 zł na dziecko do ukończenia 5. roku życia,

• 124 zł na dziecko powyżej 5. roku życia i do ukończenia 18. roku życia,

• 135 zł na dziecko powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Zgodnie z prawem, zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom, jednemu rodzicowi lub prawnemu opiekunowi dziecka. Takie świadczenie może uzyskać również osoba, która sprawuje faktyczną opiekę nad dzieckiem i wystąpiła z wnioskiem o przysposobienie dziecka do sądu rodzinnego. O zasiłek może również wystąpić osoba pełnoletnia ucząca się, która nie pozostaje na utrzymaniu rodziców w wyniku ich śmierci lub braku płacenia alimentów zgodnie z orzeczeniem sądu.

W przypadku wnioskowania o zasiłek rodzinny rodziców lub opiekunów, świadczenie można uzyskać na dziecko do momentu jego pełnoletniości, zakończenia nauki w szkole, ale nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia lub do ukończenia 24. roku życia, jeżeli jest to niepełnosprawne dziecko czy też legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i które kontynuuje naukę w szkole lub studiuje.

Uzyskanie zasiłku możliwe jest po spełnieniu kryterium dochodowego. Dochód rodziny w przeliczeniu na jedną osobę miesięcznie nie może przekraczać 674 zł. W sytuacji, gdy co najmniej jedno dziecko w rodzinie jest niepełnosprawne, niezależnie od stopnia tej niepełnosprawności kryterium dochodowe wynosi wówczas 764 zł. Ponadto w przypadku zasiłków rodzinnych funkcjonuje tzw. mechanizm "złotówka za złotówkę". Oznacza to, że jeżeli kryterium dochodowe zostanie przekroczone, nie oznacza to, że dana rodzina zostaje wykluczona z możliwości uzyskania wsparcia finansowego. Zostaje jednak ono pomniejszone o dokładnie taką kwotę, o jaką przekroczony został próg kryterium. Jeżeli wyliczona kwota zasiłków wyliczona została na sumę 20 zł, zasiłek nie zostaje przyznany.

W ramach zasiłku rodzinnego można również pobierać określone dodatki, które zwiększają kwotę świadczenia uzyskiwanego co miesiąc. Należą do nich takie dopłaty jak:

• Becikowe - 1 000 zł uzyskiwane raz,

• dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego - 400 zł co miesiąc,

• dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka - 193 zł miesięcznie na jedno dziecko i maksymalnie 386 zł na wszystkie dzieci. Kwota zasiłku rodzinnego zwiększa się o 80 zł za każde dziecko, jeśli ma ono orzeczony stopień niepełnosprawności,

• dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej - 95 zł miesięcznie,

• dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego - 90 zł do chwili ukończenia przez dziecko 5, roku życia.

Wniosek o przyznanie zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami można złożyć przez portal informacyjno-usługowy Emp@tia lub też osobiście w urzędzie gminy lub urzędzie miasta właściwego dla miejsca zamieszkania. Można też skorzystać z ośrodka pomocy społecznej lub innego miejsca wyznaczonego przez gminę. Stosowny w dokument należy składać co roku, także wtedy, gdy chcemy otrzymać stosowne dodatki do zasiłku rodzinnego.

Zasiłek macierzyński - co trzeba wiedzieć i ile wynosi?

Macierzyński to jeden z najpopularniejszych i najczęściej branych zasiłków po narodzinach dziecka. Przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo lub dobrowolnie i należy się za okres urlopu macierzyńskiego lub też urlopu ojcowskiego. W przypadku tego świadczenia można zdecydować się na kilka wariantów. Z zasiłku macierzyńskiego może skorzystać osoba, która w okresie trwania ubezpieczenia:

• urodziła dziecko,

• przyjęła na wychowanie dziecko do 14 lat i wystąpiła o jego przysposobienie,

• przyjęła na wychowanie dziecko do 7 lat jako rodzina zastępcza (do 10 lat, jeżeli podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego). Wyjątek stanowią tu zawodowe rodziny zastępcze.

W przypadku zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego na warunkach urlopu macierzyńskiego i ojcowskiego przysługuje 100% podstawy wymiaru zasiłku. Kwota ta wyliczana jest poprzez wyciągnięcie średniej pensji z ostatnich dwunastu miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wypłaca się w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku. Możliwe jest także uzyskanie zasiłku w wysokości uśrednionej na poziomie 81,5% podstawy wymiaru. Warunkiem jest złożenie wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za czas odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze.

Za okres równy okresowi urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach macierzyńskiego zasiłek wypłacany jest przez:

• 20 tygodni - przy jednym dziecku podczas porodu,

• 31 tygodni - przy dwojgu dzieci podczas porodu,

• 33 tygodni - przy trojgu dzieci podczas porodu,

• 35 tygodniu - przy czworgu dzieci podczas porodu,

• 37 tygodni - przy pięciorgu dzieci i więcej podczas jednego porodu.

Wypłata zasiłku macierzyńskiego za czas odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego to natomiast 41 tygodni przy narodzinach jednego dziecka lub 43 tygodnie przy narodzinach dwojga lub więcej dzieci.

W sytuacji urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka z zaświadczeniem ujętym w ustawie "Za życiem" okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego wynosi 65 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka podczas porodu oraz 67 tygodni przy urodzeniu dwojga i więcej dzieci podczas porodu.

Niekiedy zasiłek na urlopie macierzyńskim to niewielka kwota. Sprawdź, czy w tym okresie można podjąć dodatkowe zatrudnienie.

Na co przeznaczyć uzyskane świadczenia rodzinne i wychowawcze?

W wielu przypadkach uzyskane środki finansowe z przysługujących świadczeń rodzinnych umożliwiają zapewnienie żywności i artykułów niezbędnych do życia i funkcjonowania. Wspomagają budżet domowy i dają szansę na utrzymanie godnego poziomu życia. Często też jednak bywa tak, że świadczenia można przeznaczyć na konkretny cel, przyszłą edukację lub po prostu odkładać jako oszczędności.

Kwotę uzyskaną ze świadczeń na dziecko można też pomnożyć, zakładając np. lokatę dla dziecka czy konto oszczędnościowe. Po kilkunastu latach regularnych wpływów możliwe będzie zgromadzenie pokaźnej sumy, która z pewnością ułatwi start w dorosłe życie lub zabezpieczy dalszą przyszłość podopiecznych.

Matki nieubezpieczone a prawo do zasiłku macierzyńskiego

Zgodnie z obowiązującym prawem, zasiłek macierzyński w określonych przypadkach przysługuje ojcu dziecka lub też innemu członkowi rodziny, który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub też przerwał wykonywanie swojej pracy zarobkowej, aby móc zająć się dzieckiem. Jest tak w sytuacji gdy:

• doszło do śmierci matki nieobjętej ubezpieczeniem chorobowym lub nie posiadała ona tytułu do objęcia tym ubezpieczeniem,

• matka nieobjęta ubezpieczeniem chorobowym lub nieposiadająca tytułu do takiego ubezpieczenia porzuciła dziecko,

• matka nieobjęta ubezpieczeniem chorobowym lub nieposiadająca tytułu do takiego ubezpieczenia nie może sprawować nad dzieckiem osobistej opieki oraz legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W przypadku, gdy matka nie pracuje w pełnym wymiarze godzin, zasiłek macierzyński może podjąć ojciec dziecka. Warto pamiętać, że z urlopu macierzyńskiego wraz z pobieraniem zasiłku ojciec dziecka może skorzystać też niezależnie od posiadania przez matkę ubezpieczenia. W ciągu ostatnich lat na takie rozwiązanie decyduje się coraz więcej ojców. Wymiar czasu jest w tym przypadku taki sam.

Kosiniakowe - alternatywa dla osób bez prawa do zasiłku macierzyńskiego

Kosiniakowe to powszechne określenie na świadczenie rodzicielskie, które przysługuje rodzicom lub opiekunom prawnym, którym nie należy się zasiłek macierzyński lub uposażenie macierzyńskie. To forma wsparcia dla osób, które są bezrobotne, uczących się i studiujących, ale też zatrudnionych w oparciu o umowy inne niż umowa o pracę. Mowa tu przede wszystkim o umowach zlecenie czy umowach o dzieło.

W przypadku Kosiniakowego świadczenie rodzicielskie w pierwszej kolejności przysługuje matce. Kwota, jaką można otrzymać to 1 000 zł wypłacane miesięcznie przez okres:

• 52 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka,

• 62 tygodni przy urodzeniu dwojga dzieci,

• 67 tygodni przy urodzeniu trojga dzieci,

• 69 tygodni przy urodzeniu czworga dzieci,

• 71 w przypadku narodzin pięciorga lub więcej dzieci.

Warunkiem uzyskania świadczenia rodzicielskiego już od pierwszego miesiąca życia dziecka jest złożenie stosownego wniosku o ustalenie prawa do Kosiniakowego w czasie trzech miesięcy od dnia narodzin. Jest to możliwe za pośrednictwem portalu informacyjno-usługowego Emp@tia, osobiście w urzędzie miasta lub gminy, ośrodku pomocy społecznej czy innym miejscu wyznaczonym przez gminę.

Na jakie świadczenia po urodzeniu dziecka można liczyć w ramach programów rządowych?

Poza powyższymi świadczeniami rodzinnymi i wychowawczymi można również korzystać z różnych programów i projektów. W ich ramach możliwe jest uzyskanie wsparcia finansowego oraz dopłat, które znacznie ułatwiają organizację domowego budżetu i utrzymanie rodziny.

Jednym z popularnych programów rządowych jest "Dobry Start" wspomagający edukację dzieci i młodzieży. To możliwość otrzymania jednorazowo 300 zł dla wszystkich uczniów wraz z rozpoczęciem roku szkolnego. W przypadku tej formy wsparcia nie jest konieczne spełnianie kryterium dochodowego. Z pomocy korzysta średnio 4,4 mln uczniów rocznie.

Możliwe jest również skorzystanie ze wsparcia w ramach programu "Aktywny Maluch", który zastąpił dawną opcję Maluch+, a także Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. To wsparcie finansowe opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Dzięki udziałowi w programie można uzyskać dopłatę do opłaty czesnego w żłobku, klubie dziecięcym czy pobytu z dziennym opiekunem w wysokości do 1 500 zł. To również opcja uzyskania dofinansowania do tworzenia i funkcjonowania miejsc opieki. Obecna odsłona programu będzie funkcjonowała do 2029 roku.