Urlop macierzyński – co warto wiedzieć?
Czas po porodzie to wyjątkowy moment, który wymaga odpoczynku i opieki nad nowym członkiem rodziny. Urlop macierzyński przysługuje każdej mamie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę. Jego długość zależy od liczby urodzonych dzieci – przy jednym dziecku wynosi 20 tygodni, a w przypadku urodzenia większej liczby dzieci proporcjonalnie się wydłuża, nawet do 37 tygodni.
W okresie urlopu macierzyńskiego pracownica zachowuje prawo do zasiłku macierzyńskiego, który stanowi finansowe wsparcie z tytułu ubezpieczenia chorobowego. Co ważne, opisywanego urlopu nie można skrócić, ale można z niego zrezygnować na rzecz ojca dziecka po wykorzystaniu minimum 14 tygodni. Po zakończeniu tego okresu można skorzystać z urlopu rodzicielskiego, który pozwala na dłuższą opiekę nad maluchem.
Praca podczas urlopu macierzyńskiego – co mówi prawo?
Decyzja o podjęciu pracy w trakcie urlopu macierzyńskiego może rodzić wiele pytań. Czy na macierzyńskim można wykonywać zawodowe obowiązki? Jeśli tak, to na jakich zasadach? Przepisy np. kodeksu pracy jasno określają, co jest dozwolone, a co nie. Warto to dobrze zrozumieć, by nie narazić się na utratę prawa do zasiłku macierzyńskiego.
Zacznijmy od podstaw – pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest obowiązkowe dla obu stron umowy. Oznacza to, że przez ten czas mama nie może zdecydować się na podjęcie pracy na podstawie umowy o pracę u pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego. W tym okresie priorytetem jest regeneracja i opieka nad dzieckiem, a przepisy nie przewidują wyjątków od tej zasady.
Po upływie 14 tygodni można zrezygnować z urlopu macierzyńskiego i wrócić do pracy – w przypadku, gdy pozostała część tego urlopu zostanie przekazana ojcu dziecka. Jeśli jednak mama chce pogodzić macierzyństwo z aktywnością zawodową, są inne możliwości.
Praca u innego pracodawcy a zasiłek macierzyński – czy można łączyć?
Pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie wyklucza podejmowania pracy, ale forma zatrudnienia ma znaczenie. W tym zakresie obowiązują jasne zasady, które określają, kiedy można podjąć pracę u dotychczasowego pracodawcy, a kiedy lepszym rozwiązaniem będzie umowa z innym pracodawcą. Jeśli chcesz pracować podczas urlopu macierzyńskiego, masz kilka opcji:
1. Umowa cywilnoprawna
W czasie urlopu macierzyńskiego można pracować na podstawie na podstawie umów cywilnoprawnych, czyli umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Tego prawo nie zabrania. To jedno z popularniejszych rozwiązań dla mam, które chcą dorobić bez formalnego powrotu na etat.
Najważniejsze zalety:
🔵 Nie wpływa na pobieranie zasiłku z urlopu macierzyńskiego – praca na umowie cywilnoprawnej nie jest traktowana jako kontynuacja stosunku pracy, więc świadczenie pozostaje bez zmian.
🔵 Zazwyczaj możliwość elastycznego dopasowania godzin pracy.
🔵 Brak konieczności wracania do dotychczasowego pracodawcy – można wykonywać zlecenia dla innego pracodawcy.
Na co uważać?
⚫️ Umowy cywilnoprawne nie dają takich samych praw jak umowa o pracę, np. brak urlopu czy składek emerytalnych.
⚫️ Wysokość wynagrodzenia może wpłynąć na kwestie podatkowe i składki zdrowotne.
2. Praca u innego pracodawcy
Kodeks pracy nie zabrania pracy u innego pracodawcy nawet w pełnym wymiarze czasu pracy. Oznacza to, że podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego można podpisać nową umowę o pracę z inną firmą.
Zalety:
🔵 Możliwość rozpoczęcia nowej ścieżki zawodowej bez konieczności rezygnacji z macierzyńskiego.
🔵 Elastyczność w wyborze formy zatrudnienia (etat, część etatu, umowa cywilnoprawna).
Ważne ograniczenia:
⚫️ Praca w pełnym wymiarze może być trudna do pogodzenia z opieką nad dzieckiem.
⚫️ Zasiłek macierzyński nie przepada, ale nowa praca oznacza dodatkowe składki i podatek dochodowy.
3. Własna działalność gospodarcza
Prowadzenie działalności gospodarczej na urlopie macierzyńskim jest dozwolone i nie wpływa na pobieranie zasiłku. Jeśli mama prowadziła firmę już wcześniej, może kontynuować jej działalność bez żadnych ograniczeń. Można także otworzyć nową firmę w czasie urlopu rodzicielskiego lub macierzyńskiego.
Plusy:
🔵 Brak ograniczeń w zakresie liczby przepracowanych godzin.
🔵 Możliwość rozwijania własnego biznesu bez konieczności powrotu na etat.
🔵 Zasiłek macierzyński nie jest wstrzymywany, jeśli działalność była prowadzona przed urlopem.
O czym pamiętać?
⚫️ Wysokość składek ZUS zależy od dochodów – w przypadku wysokich przychodów mogą pojawić się dodatkowe koszty.
⚫️ Konieczność samodzielnego opłacania składek zdrowotnych i podatków.
4. Praca u dotychczasowego pracodawcy, ale nie na pełen etat
W czasie urlopu rodzicielskiego istnieje możliwość podjęcia pracy u dotychczasowego pracodawcy, ale nie w pełnym wymiarze czasu pracy. Co jest dozwolone?
🔵 Można pracować w niepełnym wymiarze czasu pracy, maksymalnie na pół etatu.
🔵 Praca może być łączona z korzystaniem z urlopu rodzicielskiego – oznacza to, że mama może jednocześnie otrzymywać zasiłek i wynagrodzenie za pracę.
🔵 Wymiar czasu pracy wpływa na wysokość świadczenia – im więcej godzin przepracowanych, tym niższy zasiłek na urlopie macierzyńskim.
5. Nowa umowa o pracę z tym samym pracodawcą
Istnieje jeszcze jedna opcja – zawarcie nowej umowy o pracę u dotychczasowego pracodawcy, ale na inne stanowisko i inne obowiązki. Warunki takiego rozwiązania:
🔵 Nowa umowa po porodzie musi dotyczyć obowiązków innych niż te wykonywane dotychczas z tytułu zatrudnienia.
🔵 Powinna różnić się zakresem oraz charakterem pracy, by nie była traktowana jako kontynuacja stosunku pracy.
🔵 Nie obowiązują również ograniczenia co do wymiaru czasu świadczonej pracy, ale może mieć to wpływ na wysokość podstawy wymiaru zasiłku.
Etat u tego samego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy – kiedy można, a kiedy nie?
Jeśli planujesz wrócić do pracy u tego samego pracodawcy, warto znać podstawowe zasady:
❎ Nie można podjąć pracy w pełnym wymiarze u dotychczasowego pracodawcy w czasie trwania urlopu macierzyńskiego – byłoby to sprzeczne z ideą tego świadczenia.
✅ Można natomiast pracować na część etatu (maksymalnie ½), łącząc to z korzystaniem z części urlopu rodzicielskiego. Wymiar czasu pracy wpływa na wysokość zasiłku macierzyńskiego – im więcej pracujesz, tym niższe świadczenie otrzymujesz.
(fot. Lithiumphoto / Shutterstock) W tym zakresie obowiązuje zasada, że pracodawcy udzielającego tego urlopu nie obowiązują również ograniczenia dotyczące wypowiedzenia umowy. Oznacza to, że zatrudnienie w trakcie urlopu macierzyńskiego powinno być dobrze przemyślane.
Dorabianie podczas urlopu macierzyńskiego – jak podreperować budżet?
Nowy członek rodziny to nie tylko radość, ale też dodatkowe wydatki. Ubranka, pieluchy, kosmetyki, wózek, a do tego rachunki – wszystko się sumuje. Jeśli domowy budżet zaczyna się kurczyć, wiele mam zastanawia się jak dorobić, nie tracąc prawa do zasiłku macierzyńskiego. Okazuje się, że opcji jest całkiem sporo – i wcale nie musisz od razu wracać do pracy u pracodawcy na etacie.
1. Praca na podstawie umowy cywilnoprawnej
Jak już wspomnieliśmy, w czasie urlopu macierzyńskiego można legalnie pracować na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. To świetne rozwiązanie dla osób, które mogą dorabiać w elastycznych godzinach, np. wykonując projekty graficzne, copywriting, korektę tekstów czy prowadzenie mediów społecznościowych dla firm. Praca na umowie cywilnoprawnej nie wpływa na pobieranie zasiłku macierzyńskiego, więc nie trzeba obawiać się utraty świadczeń.
2. Własna drobna działalność gospodarcza
Prowadzenie firmy podczas urlopu macierzyńskiego jest legalne i nie wyklucza pobierania zasiłku macierzyńskiego. To świetna opcja dla kobiet, które już wcześniej miały własny biznes lub planują go otworzyć. Można działać np. w branży e-commerce, sprzedając rękodzieło, ubranka dziecięce, planery czy kosmetyki.
Nie masz czasu na dodatkową pracę, ale chcesz dorobić nawet kilkaset złotych? Skorzystaj z promocji bankowych! Wiele banków oferuje np. premie za otwarcie konta osobistego i spełnienie kilku prostych warunków, np.
✔ wpływ na konto w określonej kwocie (może być np. przelew od partnera).
✔ korzystania z płatności kartą lub BLIK-iem.
✔ założenie dodatkowego produktu, np. konta oszczędnościowego.
Często w ramach ofert dla nowych klientów można zgarnąć nawet 300–600 zł w kilka tygodni bez większego wysiłku. Jeśli do tego skorzystasz z kilku promocji jednocześnie, dodatkowy tysiąc złotych może wpaść na konto bez konieczności podejmowania pracy w trakcie urlopu rodzicielskiego czy macierzyńskiego.
4. Sprzedaż rzeczy, których nie używasz
Masz ubranka po starszym dziecku, które już nie będą potrzebne? A może zalega Ci nieużywany sprzęt AGD, meble lub książki? Sprzedaż niepotrzebnych rzeczy na portalach aukcyjnych lub w grupach lokalnych to prosty sposób na szybki zarobek po porodzie. Nie wpływa to na zasiłek macierzyński, bo nie jest związane z wykonywaniem pracy na cały etat czy traktowane jako działalność gospodarcza.
5. Testowanie produktów i wypełnianie ankiet
Na urlopie macierzyńskim można również dorabiać, testując kosmetyki, jedzenie czy elektronikę – wiele firm oferuje wynagrodzenie lub darmowe produkty w zamian za opinię. Niektóre platformy płacą też za wypełnianie ankiet. Nie są to duże kwoty, ale jako dodatkowy grosz w okresie urlopu macierzyńskiego mogą się przydać.
Czy pracodawca może wymagać powrotu do pracy na macierzyńskim?
Nie ma takiej możliwości – pracodawca nie może zmusić Cię do wcześniejszego powrotu do pracy w czasie urlopu macierzyńskiego. To okres ochronny, w którym masz prawo do pełnej opieki nad dzieckiem i pobierania zasiłku macierzyńskiego. Układ zbiorowy pracy ani regulamin pracy nie mogą nakładać na Ciebie obowiązku świadczenia pracy podczas tego urlopu. Jeśli jednak chcesz wrócić do pracy na część etatu już podczas urlopu rodzicielskiego, możesz to zrobić za zgodą pracodawcy – wtedy zasiłek macierzyński zostanie pomniejszony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Praca na macierzyńskim – podsumowanie
W związku z tym, że praca na urlopie macierzyńskim może mieć różne konsekwencje prawne i finansowe, warto podejmować decyzje świadomie. Nie zawsze możliwe jest zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy, ale istnieją sposoby na dorabianie, które nie wpływają na pobieranie zasiłku macierzyńskiego. Sprawdź dokładnie, jakie masz opcje i wybierz to, co najlepiej pasuje do Twojej sytuacji.
Dla pewności warto zajrzeć również do oficjalnych źródeł, takich jak ZUS, gdzie znajdziesz szczegółowe informacje dotyczące prawa do zasiłku macierzyńskiego, możliwego wymiaru czasu pracy oraz zasad podejmowania zatrudnienia w czasie pozostałej części urlopu macierzyńskiego. Świadoma decyzja to gwarancja, że nie narazisz się na niepotrzebne komplikacje i w pełni wykorzystasz przysługujące Ci benefity.
❗️ Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. W sytuacjach indywidualnych, zwłaszcza gdy w grę wchodzą złożone okoliczności, warto skonsultować się z prawnikiem wyspecjalizowanym w prawie pracy.
Publikacja zawiera linki afiliacyjne.
Komentarze