Innowacje to istotny element strategii rozwoju nowoczesnych przedsiębiorstw. Definiowane przez nowatorskie: produkty, usługi, technologie czy modele biznesowe, odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu konkurencyjności firm i są odpowiedzią na zmieniające się potrzeby rynkowe. Sprawdźmy, jak Polska i polskie przedsiębiorstwa plasują się pod kątem innowacyjności na tle Europy i świata.
Innowacja – tworzenie wartości
Przedsiębiorcy wprowadzając innowacje kształtują nie tylko rynkowe, ale i społeczne trendy. Budują przewagi konkurencyjne, zwiększające odporność biznesu na globalne wyzwania, takie jak zmiany klimatu czy napięcia geopolityczne. Dzięki nowatorskim rozwiązaniom mogą optymalizować koszty, zdobywać nowe rynki i kreować przyszłość swoich branż. Dostępność różnorodnych form wsparcia finansowego i doradczego umożliwia realizację tych projektów. Natomiast zrozumienie procesu powstawania innowacji pozwala przystosować się do wymogów rynku i wykorzystać innowacyjny potencjał dla zwiększenia swojej konkurencyjności i efektywności.
Obszary innowacyjności
Innowacje w firmie można podzielić na dwa główne typy:
- Innowacje produktowe – obejmujące nowe lub ulepszone produkty bądź usługi, które znacząco różnią się od dotychczasowych i zostały już wprowadzone na rynek.
- Innowacje w procesie biznesowym – dotyczące nowych lub usprawnionych procesów w różnych funkcjach biznesowych – od produkcji, dystrybucji i logistyki, po organizację, marketing, sprzedaż, usługi posprzedażowe, administrację czy zarządzanie.
Biorąc pod uwagę przedstawione definicje, można stwierdzić, że nawet najmniejsza organizacja ma potencjał do wprowadzania zmian na różnych polach swojej działalności. Jak pokazują dane Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) aż 91,7% przedsiębiorstw wdrażających innowacje dostrzega znaczące korzyści ekonomiczne*, które z nich wynikają.
Jak wypada Polska na tle innych krajów?
Wykorzystując swój ogromny potencjał oraz wsparcie publiczne, Polska (zgodnie z zapowiedziami rządowymi) powinna dołączyć do grona dziesięciu czołowych innowatorów UE w ciągu najbliższych 10 lat. W Globalnym Rankingu Innowacyjności 2024 zajmujemy 40. miejsce na świecie (spośród 133 krajów) i 25. w Europie (na 39 krajów), co plasuje nas w kategorii „wschodzących innowatorów”. Choć nasz wskaźnik innowacyjności nie przekracza 70% średniej unijnej, rosnące nakłady na badania i rozwój (B+R), które w 2023 roku wyniosły aż 53,1 mld zł (1,56% PKB) i były wyższe o 18,8% względem 2022 roku świadczą o dynamicznym rozwoju ekosystemu polskich innowacji.
Jak powstają innowacje i jak je chronić?
Każda organizacja ma swój unikalny sposób wprowadzania innowacji. Najczęściej jest to odpowiedź na konkretną potrzebę rynku, w innych przypadkach – poszukanie nisz rynkowych, a w jeszcze innych – wdrożenie wyników badań naukowych. Według Raportu PARP* udział prac badawczo-rozwojowych w procesie wdrażania innowacji wzrósł do 35,6%. Proces innowacyjny nie kończy się wraz z wprowadzeniem rozwiązania na rynek, ale wymaga ciągłego doskonalenia i modyfikacji.
Skuteczne wdrożenie innowacji wymaga dwóch kluczowych elementów: wewnętrznych zasobów organizacyjnych oraz odpowiedniego finansowania. Środki mogą pochodzić zarówno
z nakładów własnych, jak i zewnętrznych źródeł, takich jak fundusze unijne i krajowe programy wsparcia. Jednym z często pomijanych, lecz niezwykle istotnych, aspektów innowacji jest ochrona patentowa.
Polskie sukcesy innowacyjne
Polska gospodarka coraz częściej opiera się na innowacjach. W latach 2019 – 2021 na 100 średnich i dużych firm około 30 wdrażało nowe produkty lub usługi (uśrednione dane z GUS i PARP). Przykładem są firmy, takie jak Zortrax. Przedsiębiorstwo to opracowało urządzenie do inteligentnego wygładzania powierzchni modeli 3D, wykorzystywane m.in. przez firmę Bosch, NASA czy spółki H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych z jej nowoczesnym, spalinowo – elektrycznym autobusem szynowym. Te przykłady świadczą o tym, że wsparcie funduszowe stanowi silny impuls do poszukiwania nowych, innowacyjnych kierunków rozwoju.
Droga do innowacji
Jak wskazują badania z 2023 roku, podstawowym źródłem finasowania innowacji w Polsce były środki własne (w ponad 77% badanych przedsiębiorstw), ale też prawie 60% firm korzystało z dotacji z UE i pozaunijnych*.
Dostępne wsparcie finansowe dla przedsiębiorców w 2025 roku
Horyzont
Europa –
największy program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji
z budżetem ponad 93 mld euro.
Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) - program, wspierający odbudowę potencjału gospodarczego kraju po pandemii, z budżetem ok. 263 mld zł. Na odporność i konkurencyjność gospodarki przeznaczono w planie ok. 21 mld 190 mln zł dotacji. Te fundusze wesprą m.in. cyfryzację, robotyzację czy innowacyjne przedsięwzięcia środowiskowe.
Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki na lata 2021–2027 – największy kompleksowy program wspierający rozwój innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki. W jego ramach przeznaczono aż 10 mld zł na projekty badawczo-rozwojowe.
- Ścieżka SMART z alokacją 1,3 mld zł, które będzie można przeznaczyć na projekty konsorcjów przedsiębiorstw z nauką, w tym z modułem B+R w różnych dziedzinach. Maksymalna kwota jednorazowego dofinansowania wynosi 150 mln zł. Obecny nabór trwa do 28 marca 2025 roku. W tym samym roku odbędą się jeszcze 4 nabory do tego programu, na łączną kwotę 2,15 mld zł.
- Granty na Eurogranty – celem programu jest wzrost innowacyjności i umiędzynarodowienia polskich przedsiębiorców z sektora MŚP. Obecny nabór kończy się 17 kwietnia 2025 roku. Maksymalna kwota dofinansowania – 107 000 zł. W tym roku przewidziane są jeszcze 2 nabory w ramach programu.
- Promocja marki innowacyjnych MŚP – promowanie marek produktowych poprzez Markę Polskiej Gospodarki ze znaczącym potencjałem eksportowym na rynkach międzynarodowych, z łącznym budżetem 100 mln zł. Szczegóły 2 najbliższych naborów zostaną ogłoszone w kwietniu i październiku 2025 roku.
- Startup Booster Poland – wsparcie dla innowacyjnych przedsiębiorstw na wczesnym etapie rozwoju (startupów) z budżetem 10 mln zł. Nabór rozpocznie się od 17.07. 2025 roku.
- Seal of Excellence - wsparcie projektów badawczo-rozwojowych, którym przyznano certyfikat Seal of Excellence w ramach instrumentu EIC Accelerator Programu „Horyzont Europa”. Szczegóły naboru zostaną przedstawione w maju 2025 roku.
Platformy Startowe z programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej – oferta dedykowana startupom i osobom z innowacyjnym pomysłem na biznes, które chcą go założyć i prowadzić w Polsce Wschodniej. Pomysłodawcy, zgłaszając się do Platform startowych, zostaną objęci kompleksowym programem inkubacji, czyli pracy nad innowacyjnym pomysłem, kończącym się przygotowaniem modelu biznesowego. Na najlepszych czeka bezzwrotna dotacja na dalszy rozwój.
Więcej informacji można znaleźć na www.platformystartowe.gov.pl.
Dodatkowe informacje o naborach są dostępne na stronie PARP: https://feng.parp.gov.pl/
Ulgi B+R: możliwość odliczenia części kosztów działalności badawczo-rozwojowej od podstawy opodatkowania.
Szczegóły dostępne pod linkiem: https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/dzialalnosc-badawczo-rozwojowa/
Przy ubieganiu się o środki unijne i inne instrumenty finansowe, takie jak pożyczki bankowe, coraz powszechniejszym kryterium oceny wniosków jest zasada DNSH („do no significant harm”, czyli „nie czyń poważnych szkód”). Kryterium to pozwala ocenić, czy wdrażane innowacje nie prowadzą do degradacji lub znacznego pogorszenia stanu środowiska naturalnego (zgodnie z 6 celami środowiskowymi).
Bezpłatne narzędzia wsparcia
Przedsiębiorcy, chcący wprowadzać innowacje do swojej działalności, mogą liczyć też na bezpłatne narzędzia doradcze takie jak:
STEP – oferujący wstępną weryfikację pomysłu na projekt pod kątem uzyskania dofinansowania w ramach Programu FENG.
Innovation Coach – dla tych, którzy jeszcze nie mają pomysłów na innowacje, ale chcą je opracować i prowadzić działalność badawczo-rozwojową.
InnoPoint – czyli system obsługi informacyjnej odnośnie FENG 2021-2027.
Innowacje
jako motor napędowy gospodarki
Dzięki
krajowemu i unijnemu wsparciu, polskie firmy coraz śmielej inwestują w nowe
technologie i usprawnienia procesów, co pozwala im nie tylko osiągać znaczące
korzyści ekonomiczne, ale także przyczynia się do budowania zrównoważonego i
innowacyjnego przemysłu.
* Raport z badania: „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw. Wskaźnik dojrzałości innowacyjnej. V edycja – 2023", przeprowadzonego przez Bluehill Sp. z o.o Centrum Badań Marketingowych INDICATOR Sp. z o.o w 2023 roku na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2023 rok. http://www.parp.gov.pl
