Re: STORMM

Łączenie się spółek akcyjnych a regulacja antymonopolowa

Marek Szydło



Łączenie się spółek akcyjnych jest jednym z najczęściej występujących w praktyce procesów transformacyjnych w spółkach. Łączenie to niesie ze sobą bardzo wiele korzyści dla uczestniczących w nim podmiotów, lecz równocześnie w wielu przypadkach wywołuje istotne zagrożenia dla mechanizmu wolnej konkurencji. Niniejsze opracowanie opisuje wspomniane zagrożenia, ukazując proces łączenia się spółek akcyjnych na tle przepisów prawa antymonopolowego. W opracowaniu tym poddano analizie najistotniejsze problemy materialnoprawne i proceduralne, z jakimi muszą się zmierzyć zarówno same łączące się spółki, jak też organ antymonopolowy.


Podstawowe uwarunkowania procesu łączenia się spółek


Procedura łączenia spółek została uregulowana w art. 491-527 k.s.h. W świetle tych przepisów łączenie się spółek może polegać na:


przeniesieniu całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą w zamian za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie przez przejęcie - art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h.),


zawiązaniu spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek, w zamian za udziały lub akcje nowej spółki (łączenie przez zawiązanie nowej spółki - art. 492 § 1 pkt 2 k.s.h.).


W pierwszym przypadku (tzw. łączenie per incorporationem) byt prawny spółki przejmowanej wprawdzie ustaje, lecz jej działalność jest kontynuowana w ramach organizacyjnych spółki inkorporującej. Spółka inkorporująca (przejmująca) nadal bowiem istnieje, a skutkiem zachowania jej ciągłości historycznej jest dalsze obowiązywanie statutu (umowy) spółki oraz regulaminów (np. regulaminu zarządu, regulaminu organizacyjnego).


Z kolei w drugim przypadku (tzw. łączenie per unionem) wszystkie łączące się spółki ulegają rozwiązaniu, a kontynuacja ich działalności następuje w ramach nowo kreowanej spółki. Dlatego też walne zgromadzenia łączących się spółek muszą wyrazić zgodną wolę zawiązania tej nowej spółki oraz dopełnić wszystkich innych czynności koniecznych do jej powstania (np. uchwalenie statutu, wybór organów).


W literaturze prawniczej oraz ekonomicznej wskazuje się szereg przyczyn, które skłaniają poszczególne spółki do przeprowadzania procesów połączeniowych. Niezależnie jednak od tego, że procesy takie mogą być korzystne dla uczestniczących w nich podmiotów, muszą one równocześnie podlegać ocenie w kontekście wymagań interesu publicznego, wyrażającego się w konieczności zachowania konkurencyjnej struktury rynku. Niekontrolowana koncentracja (łączenie się) przedsiębiorców stanowi bowiem zagrożenie dla mechanizmu wolnej konkurencji, gdyż może prowadzić do powstania lub umocnienia się zjawiska dominacji rynkowej.


Polski ustawodawca, idąc za wzorem rozwiązań prawa wspólnotowego, przyjął model prewencyjnej kontroli operacji koncentracyjnych. W myśl jego założeń działania koncentracyjne przedsiębiorców są co do zasady dozwolone, a jedynie niektóre z nich - spełniające określone ustawowo kryteria - podlegają obowiązkowi zgłoszenia Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Prezes UOKiK dokonuje następnie ewaluacji zgłoszonych mu przez przedsiębiorców zamiarów koncentracyjnych i zakazuje dokonania jedynie takich koncentracji, w wyniku których konkurencja na rynku zostanie istotnie ograniczona, w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej na rynku.


Podmioty zobowiązane do zgłoszenia organowi antymonopolowemu zamiaru koncentracji


Ustawowe wyłączenia spod obowiązku zgłoszenia


Moment zgłoszenia organowi antymonopolowemu planowanej fuzji spółek


Kryteria oceny planowanej fuzji spółek - decyzje prezesa UOKiK w sprawach koncentracji