Manipulacje Shortów - wzywamy Do zaprzestania naruszeń

Short selling (krótka sprzedaż) to legalna strategia inwestycyjna, polegająca na pożyczaniu akcji od brokera lub innego inwestora, sprzedaży ich na rynku z nadzieją na spadek ceny, a następnie odkupieniu po niższej cenie i zwrocie pożyczonego papieru. W Polsce jest regulowana przez przepisy GPW i KNF, a dopuszczalna tylko na wybranych akcjach z listy GPW (np. o wysokiej płynności). Jednak shorty często łączą się z nielegalnymi praktykami manipulacyjnymi, które mają na celu sztuczne obniżenie kursu akcji, by zmaksymalizować zyski z krótkich pozycji. Te działania godzą w uczciwość rynku, powodują straty innych inwestorów i podważają zaufanie do GPW.
Główne rodzaje manipulacji stosowanych przez shorty
Na podstawie regulacji MAR (Rozporządzenie UE 596/2014) i ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oto kluczowe taktyki, które opisujesz (wywoływanie paniki na forach, kupowanie artykułów w prasie, spoofing i wzajemne transakcje):

1. **Rozpowszechnianie fałszywych informacji i plotek (dissemination of misinformation)**:
Short sellerzy (lub grupy zorganizowane) publikują negatywne, fałszywe lub wprowadzające w błąd informacje na forach internetowych (np. Stockwatch, Bankier.pl), w mediach społecznościowych czy poprzez "opłacone" artykuły w prasie. Celem jest wywołanie paniki wśród inwestorów detalicznych, co prowadzi do masowej sprzedaży akcji i spadku kursu. Przykłady z historii GPW: W 2008 r. podczas kryzysu shorty na Lehman Brothers rozsiewały plotki o wycofaniu kredytów, co przyspieszyło krach. W Polsce podobne praktyki KNF wykryła w sprawach spółek jak Boruta-Zachem czy Hub.Tech, gdzie fałszywe doniesienia o problemach finansowych wywołały spadki o kilkadziesiąt procent.

2. **Spoofing (fałszywe zlecenia)**:
Polega na składaniu dużych zleceń kupna/sprzedaży bez zamiaru ich realizacji, by stworzyć iluzję popytu lub podaży. W kontekście shortów: Umieszcza się fikcyjne zlecenia sprzedaży (by zasugerować nadpodaż i spadek ceny), a potem anuluje je po wywołaniu paniki. Na GPW spoofing jest częsty na rynku NewConnect, gdzie niskie obroty ułatwiają manipulację. KNF w 2023 r. zgłosiła takie praktyki w sprawie YetiForce, gdzie algorytmy symulowały masową podaż, obniżając kurs o ponad 40% w kilka dni.W UE i Polsce jest to zabronione jako "layering" – warstwowe zlecenia po jednej stronie arkusza.

3. **Wzajemne transakcje (wash trading lub cross trading)**:
To fikcyjne obroty między powiązanymi podmiotami (np. w ramach grupy short sellerów), gdzie akcje "przechodzą z rąk do rąk" bez realnej zmiany własności. Tworzy to sztuczną podaż/popyt, zwiększa wolumen i obniża cenę, prowokując innych do sprzedaży. Na GPW klasyczny przykład to afera Karkosików w 2013 r. na akcjach Boryszewa – 29 transakcji "cross" o wartości ponad 300 mln zł sztucznie podbiło/oba spadki kursu, co skończyło się wyrokiem sądu.
27
Inny przypadek: W 2024 r. KNF wykryła wash trading na akcjach spółek jak Softblue, gdzie wzajemne transakcje utrzymywały kurs na sztucznym niskim poziomie.
28


Te manipulacje często łączą się w "spółdzielnie" – grupy inwestorów (np. Patro Invest) kontrolujące znaczną część akcji, co ułatwia koordynację. KNF w 2022–2025 r. zgłosiła kilkadziesiąt takich spraw, głównie na NewConnect, gdzie niskie free float (liczba akcji w wolnym obrocie) ułatwia działania.
15

33


#### Kara za manipulacje
Manipulacje rynkowe są traktowane jako przestępstwo z art. 183 ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (wdrażającej MAR). Kara obejmuje:
- **Grzywnę do 5 mln zł** (lub równowartość korzyści uzyskanych z manipulacji, jeśli wyższa).
- **Pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat**.
- **Obie kary łącznie**, plus ewentualne odszkodowania dla pokrzywdzonych inwestorów.

Wejście w porozumienie z innymi osobami (np. w "spółdzielni") podnosi karę – art. 183 ust. 2. KNF monitoruje rynek, zawiesza notowania (np. w YetiForce po 4 dniach) i zgłasza sprawy do prokuratury. Przykłady wyroków:
- Małżeństwo Karkosików: Wyrok w 2017 r. za cross trading – kary finansowe i zakaz działalności giełdowej.
- W 2023 r.: 33-letni trader za spoofing – do 8 lat więzienia i 5 mln zł grzywny (sprawa z GPW).