Co to jest firma: od potocznego rozumienia do aspektów prawnych

Prowadzenie firmy jest postrzegane jako symbol przedsiębiorczości i szansę na finansowy sukces. Choć potocznie słowo "firma" kojarzy się z budynkami biurowymi, markami, czy zespołami pracowników, prawdziwe znaczenie tego terminu jest znacznie bardziej precyzyjne i związane z prawnymi aspektami działalności gospodarczej​.

​​​​Firma może przybierać różne formy, zależne od rodzaju podmiotu prowadzącego działalność - od imienia i nazwiska w przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych, po bardziej skomplikowane konstrukcje w przypadku spółek i osób prawnych​​​​. Jednocześnie, istnieją ścisłe regulacje prawne dotyczące tworzenia firm, które zapewniają ich unikalność i zgodność z rzeczywistością działalności przedsiębiorcy, chroniąc tym samym rynek przed wprowadzaniem w błąd klientów oraz innych przedsiębiorców​​​​​​. 

Co to jest firma pod względem formalnym?

Wg słownika PWN, firma to:

1. «przedsiębiorstwo handlowe, usługowe lub przemysłowe» 

2. «zarejestrowana urzędowa nazwa przedsiębiorstwa» 

Pod względem prawnym, pojęcie firmy definiuje Kodeks Cywilny w 43 artykule: 

§ 1.

Firmą osoby prawnej jest jej nazwa.

§ 2.

Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane.

§ 3.

Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci - zgody jej małżonka i dzieci.

§ 4.

Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy. Przepis art. 432 definicja firmy § 2 stosuje się odpowiednio.

W skrócie można powiedzieć, że prawnie sformułowanie “firma” oznacza po prostu jego nazwę. Możemy uwzględniać możliwość włączenia do nazwy firmy pseudonimu, określeń wskazujących na przedmiot działalności, miejsce jej prowadzenia i inne dowolnie obrane określenia​. Należy jednak tu uwzględnić zasady takie jak: niewprowadzanie w błąd co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności, miejsca działalności oraz źródeł zaopatrzenia​.​

Gdzie powinniśmy zarejestrować firmę?

W Polsce prawie każda działalność przedsiębiorcy musi być zarejestrowana w odpowiednim rejestrze publicznym. Istnieją dwa główne rejestry:

• Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej – dla osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, 

• Krajowy Rejestr Sądowy – dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

Rejestracja firmy w jednym z tych rejestrów jest obowiązkowa i gwarantuje jej jawność. To samo dotyczy wszelkich zmian dotyczących firmy – również muszą być one odpowiednio ujawnione w wybranym rejestrze.

Firma bez rejestracji

Zanim jednak zdecydujesz się na formalne otworzenie firmy, możesz przejść przez działalność nierejestrowaną. W Polsce jest to drobna działalność zarobkowa osób fizycznych, która nie wymaga formalnej rejestracji firmy. Od lipca 2023 roku można prowadzić taką działalność, jeśli miesięczne przychody nie przekraczają 2700 zł. Korzyści z takiej formy działalności obejmują brak potrzeby rejestracji w CEIDG, urzędzie skarbowym, brak opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, brak konieczności płacenia comiesięcznych zaliczek na podatek oraz zwolnienie z podatku VAT, jeśli przychody nie przekroczą 200 tys. zł rocznie​. Jeśli jednak przekroczą to i tak już nie będzie możliwości uniknięcia rejestracji. 

​Obowiązki osób prowadzących działalność nierejestrowaną to m.in. prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży, rozliczanie przychodów w zeznaniu rocznym PIT-36, przestrzeganie praw konsumentów, a także wystawianie faktur lub rachunków na żądanie kupującego​. Mogą one prowadzić osoby fizyczne, choć istnieją pewne ograniczenia dotyczące statusu osoby, np. dla niepełnoletnich, bezrobotnych, urzędników, rolników czy cudzoziemców​.

Rejestracja firmy jest konieczna, jeśli planowana działalność wymaga zezwolenia, koncesji, wpisu do rejestru działalności regulowanej, lub została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców​.

W jakiej formie można prowadzić firmę?

Zakładając firmę, w potocznym tego słowa znaczeniu, możesz się zdecydować na kilka form prawnych. W innych artykułach na serwisie bankier.pl/smart poczytasz szczegółowo na ich temat. Wszystko jest zależne od skali i przedmiotu działalności przedsiębiorcy. 

W największym skrócie możemy wybrać poniższe opcje:

1. Nie rejestrować: możliwość, o której napisaliśmy powyżej. 

2. Jednoosobowa działalność gospodarcza: najprostsza forma prowadzona przez jedną osobę fizyczną. 

3. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Sp. z o.o.): popularna forma, która  ogranicza ryzyko finansowe wspólników.

4. Spółka prosta:  jest nową i mało popularną formą przedsiębiorstwa. Charakteryzuje się bardzo niskim kapitałem akcyjnym (już od 1 zł), elastycznymi zasadami zarządzania, prostotą procedur, w tym możliwością zdalnego podejmowania uchwał, choć koszty obserwowania i przeliczania udziałów wspólników może generować czasem wyższe koszty, niż prowadzenie spółki z o.o.

5. Spółka cywilna: prosta forma współpracy kilku osób fizycznych, bez osobowości prawnej.

6. Spółka jawna: spółka osobowa z osobowością prawną, gdzie wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki.

7. Spółka komandytowa: spółka osobowa z podziałem na komplementariuszy i komandytariuszy, różniących się zakresem odpowiedzialności.

8. Spółka komandytowo-akcyjna: łączy cechy spółki komandytowej i akcyjnej.

9. Spółka Akcyjna (S.A.): przeznaczona dla dużych przedsiębiorstw, umożliwia pozyskiwanie kapitału poprzez emisję akcji.

Przy wyborze należy wziąć pod uwagę szereg aspektów, zwracając też uwagę przedmiot działalności przedsiębiorcy, skalę działania, liczbie wspólników oraz to czy wystarczy nam forma nieposiadająca osobowości prawnej, czy potrzebujemy bardziej skomplikowane formy. 

Podsumowując, firma w Polsce to nie tylko popularne rozumienie marki, czy przedsiębiorstwa, ale przede wszystkim zdefiniowana prawnie nazwa działalności gospodarczej. W zakładaniu i prowadzeniu firmy ważne są nie tylko aspekty prawne, ale i rozważenia praktyczne, takie jak wybór odpowiedniej formy prawnej działalności, które odpowiadają na potrzeby i możliwości przedsiębiorcy.