Zacznijmy od podobieństw. Zarówno lokata, jak i konto oszczędnościowe gwarantują ochronę wpłaconego kapitału oraz odsetki. Oba produkty prowadzone są bezpłatnie i w większości przypadków można je obsługiwać za pomocą bankowości internetowej lub mobilnej. Choć zdarzają się tu wyjątki – niektóre banki proponują lokaty dostępne np. tylko w placówkach. Zarówno lokata, jak i konto oszczędnościowe traktowane są jako swojego rodzaju dodatki do rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego (ROR), ale w praktyce nie muszą być z nim powiązane. Zazwyczaj możemy założyć lokatę lub konto oszczędnościowe w banku, w którym nie mamy ROR-u.
Jak działa lokata?
Lokata jest w praktyce rachunkiem, na który wpłacamy pieniądze. Bank obiecuje nam, że za przetrzymanie oszczędności przez określony czas, zostaną nam wypłacone odsetki umowne. Jeśli wypłacimy pieniądze przed z góry zadeklarowanym okresem, bank nie wypłaci nam odsetek lub wypłaci jedynie ich część – informację na ten temat zawsze znajdziemy w karcie produktu dostępnej z reguły na stronie internetowej banku.
W większości instytucji finansowych lokaty mają ustandaryzowane okresy. Zazwyczaj można je założyć na miesiąc, dwa, trzy, pół roku, rok, dwa lata itd. Ale oczywiście znajdziemy również depozyty na mniej standardowy czas – np. dziewięć miesięcy, czy nawet jeden dzień. Z reguły na im dłuższy okres zdecydujemy się wpłacić pieniądze, tym wyższe odsetki proponuje bank. Ale nie zawsze to tak działa – czasami pojawiają się tzw. lokaty wabiki – wysokooprocentowane depozyty na krótki okres. Do ich założenia wymagane jest też otwarcie ROR-u.
Rachunek lokaty najprościej jest zasilić przelewem. Po złożeniu wniosku wystarczy przelać pieniądze na numer techniczny depozytu. Po ich zaksięgowaniu lokata zakładana jest automatycznie. Od tego momentu liczymy czas, na jaki „zamroziliśmy” pieniądze. Kiedy okres umowny się skończy, bank zwróci nam pieniądze na ROR lub odnowi depozyt na nowych warunkach na kolejny okres. W tym przypadku jest to zależne od naszych preferencji.
Lokata gwarantuje ochronę kapitału i pewny zysk. Po zakończeniu oszczędzania pieniądze wracają do nas powiększone o odsetki. Odsetki są z reguły kapitalizowane na koniec lokaty. Oznacza to, że jeśli założyliśmy lokatę na trzy miesiące, to kapitalizacja następuje po tym okresie i dopiero wówczas zysk doliczany jest do kwoty kapitału. Można oczywiście znaleźć lokaty o dłuższych terminach, gdzie kapitalizacja następuje np. co kwartał. Takie rozwiązanie jest z reguły korzystniejsze, bo odpisane do salda lokaty odsetki także zaczynają pracować na dodatkowy zysk.
Jak działa konto oszczędnościowe?
Konto oszczędnościowe jest bardziej elastyczne od lokaty. Klient nie musi bowiem zamrażać oszczędności na określony czas – ma do nich dostęp na bieżąco. Do konta można dopłacać nowe kwoty lub wypłacać środki w dowolny sposób. Tu też są jednak pewne ograniczenia – z reguły tylko jedna wypłata w miesiącu jest za darmo – za każdą kolejną trzeba zapłacić około 10 zł. Taki mechanizm ma w teorii zabezpieczyć nas przed pochopnymi wypłatami z konta.
Odsetki na kontach oszczędnościowych kapitalizowane są z reguły co miesiąc. Jest to zatem produkt, który lepiej sprawdzi się do „chwilowego” przetrzymywania oszczędności lub do systematycznego, regularnego wpłacania pieniędzy. Niestety, zazwyczaj oprocentowanie kont oszczędnościowych jest nieco niższe niż lokat. Nie jest to jednak sztywną regułą – w niektórych bankach znajdziemy konta oszczędnościowe z lepszym oprocentowaniem od lokat.
Miesięczna kapitalizacja ma jeszcze jedną zaletę. Co miesiąc na zysk w kolejnym okresie rozliczeniowym pracuje większa kwota (czyli kwota z poprzedniego miesiąca powiększona o wypłacone odsetki). Działa tu więc efekt tzw. kuli śniegowej – do salda konta co miesiąc dopisywane są coraz to nowe pieniądze, które pracują na zysk.
Oprocentowanie – stałe i zmienne
Jest jeszcze jeden parametr, na który warto zwrócić uwagę. Mianowicie chodzi o oprocentowanie stałe i zmienne. W przypadku kont oszczędnościowych obowiązuje stawka zmienna. Oznacza to, że bank może w zasadzie w dowolnej chwili obniżyć lub podwyższyć stawkę oprocentowania. Z reguły dzieje się to w momencie, gdy stopy procentowe NBP idą w górę lub w dół.
W lokatach mogą obowiązywać natomiast stawki stałe lub zmienne. Stawka zmienna działa analogicznie jak w kontach – jeśli sytuacja na rynku ulega zmianie, bank może podnieść lub obniżyć oprocentowanie. Z kolei stawka stałą oznacza, że bank wypłacić nam umówioną na początku stawkę niezależnie od tego czy wysokość oprocentowania stóp procentowych NBP będzie się zmieniać.
Podatek Belki
Należy pamiętać, że zarówno w przypadku lokat jak i kont oszczędnościowych, występuje tzw. podatek od zysków kapitałowych, zwany potocznie podatkiem Belki (od nazwiska ministra, który go wprowadził). Jest to 19 proc. liczone od zysku wypracowanego przez lokatę lub konto. Nie musimy go jednak samodzielnie odprowadzać – bank w momencie wypłaty nam odsetek automatycznie potrąca należną państwu daninę. W efekcie na nasze konto wpływa kwota zysku uszczuplona już o podatek.
Kiedy wybrać lokatę, a kiedy konto?
Konstrukcja obu produktów wydaje się jasno wskazywać ich przeznaczenie. Lokatę warto wybrać w momencie, gdy chcemy przechować w banku określoną kwotę przez wskazany czas. Po prostu wpłacamy pieniądze i o nich „zapominamy”. Konto oszczędnościowe lepiej sprawdzi się, gdy chcemy mieć pieniądze pod ręką, ale nie chcemy by leżały w skarpecie. W dowolnej chwili możemy bowiem wypłacić oszczędności lub dopłacić do nich dowolną kwotę. Dzięki temu rozwiązaniu pieniądze cały czas pracują na zysk.
Oczywiście można w pewien sposób łączyć ideę oszczędzania na obu produktach – na przykład trzymać pieniądze pod ręką na koncie w oczekiwaniu na wysokooprocentowaną lokatę. Kiedy już taką znajdziemy – wystarczy dokonać przelewu z konta na rachunek lokaty. Konto sprawdzi się np. wówczas, gdy planowany jest cykl podwyżek stóp procentowych NBP i rosną oczekiwania wobec lepszych stawek na lokatach. Po podwyżce stawek NBP, banki podnoszą oprocentowanie lokat i wówczas można przesunąć pieniądze z konta na tradycyjny depozyt.
