Załóżmy, że oszczędzamy na lokacie oprocentowanej na 5% rocznie, a inflacja w tym czasie wynosi 4%. Ile zyskamy realnie, zapytano się uczestników Wielkiego Testu Wiedzy Ekonomicznej. Jako prawidłową odpowiedź wskazano „zarobiłeś 1%”. Budzi ona jednak pewne wątpliwości.
Pierwsze zastrzeżenie dotyczy znanego wszystkim faktu – odsetki naliczone od oszczędności zgromadzonych w banku obciążone są podatkiem od dochodów kapitałowych (tzw. podatkiem Belki). Jego stopa wynosi 19%, chociaż przy dzisiejszym stanie prawnym efektywne opodatkowanie depozytów może wahać się pomiędzy 0% a 38%. Wszystko zależy od tego, jak wykorzystamy specyficzny sposób zaokrąglania podstawy opodatkowania i samej kwoty naliczonego podatku. Funkcjonujące wciąż na rynku lokaty z codzienną kapitalizacją bazują na tej właśnie luce – jeśli naliczone odsetki nie przekraczają 2,49 zł, to naliczony podatek wyniesie zero. W przykładzie z testu taka sytuacja zdarzyć się może tylko, jeśli przechowamy w banku przez rok kwotę mniejszą niż 49,80 zł.
Drugi problem jest odrobinę bardziej złożony. Na lokacie, nawet pomijając podatek Belki, zarobimy realnie mniej niż mogłoby to sugerować proste odejmowanie procentów (oprocentowanie lokaty – stopa inflacji). Spójrzmy na przykład podsunięty przez jednego z naszych Czytelników.
Posiadamy 200 zł oszczędności, które umieszczamy w banku na lokacie oprocentowanej na 5% rocznie. Na początku roku cena bochenka chleba wynosi 2 zł, stać nas zatem na 100 bochenków. Po roku z banku otrzymujemy z powrotem 210 zł, a cena bochenka chleba wynosi 2,08 zł (2 zł * 1,04). Za 210 zł kupimy zatem około 100,961 bochenków (210 zł / 2,08 zł) – a nie 101. Realnie nie zarobiliśmy zatem 1%, lecz nieco mniej.
Droga na skróty, czyli proste odjęcie stopy inflacji od oprocentowania depozytu pozwala w przybliżeniu obliczyć realny zysk. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy inflacja jest niska. Niemniej jednak właściwą odpowiedzią w tym przypadku powinno być „trudno wyliczyć”.
Addendum:
Realną stopę zwrotu obliczyć możemy za pomocą poniższego wzoru:
(1 + realna stopa zwrotu) = (1 + nominalna stopa zwrotu) / (1 + stopa inflacji)
W powyższym przykładzie: (1 + realna stopa zwrotu) = 1,05 / 1,04 = 1,00961
Realna stopa zwrotu = 0,961%
Jeśli uwzględnimy podatek Belki (bez zaokrągleń) i inflację, to wartość przyszłą przykładowej lokaty obliczyć możemy w przybliżeniu następująco
NPV = [200 PLN + (200 PLN * 0,05 * 0,81)] / 1,04 = 200,10 PLN
Stopa zwrotu wyniesie:
(200,10 - 200) / 200 = 0,10 / 200 = 0,05%
Zobacz też: Wielka hipokryzja wiedzy ekonomicznej
Źródło:
