Wyniki ankiety dotyczącej zakazu palenia w miejscach publicznych wydają się dość zbieżne z udziałem Polaków palaczy w populacji. Wszystko wskazuje, że niepalący poparli zakaz palenia, a palacze odpowiedzieli „nie”.
Sytuacja, gdzie konsumpcja dobra przez jedną osobę wywołuje negatywne skutki dla osób trzecich określana jest w ekonomii jako negatywny efekt zewnętrzny. Jest to problem, gdyż taka osoba nie rozważa wszystkich kosztów i korzyści swojej konsumpcji i w rezultacie otrzymujemy nieoptymalny społecznie rezultat. Przedstawione w teorii rozwiązania takiej sytuacji, to albo takie określenie praw własności, aby zainteresowane podmioty mogły się dogadać i zrekompensować sobie wpływ efektu zewnętrznego. Dlatego można byłoby przyznać niepalącym prawo do czystego powietrza w kawiarni, a palaczom nakazać płacić im za możliwość zepsucia tegoż powietrza. Teoretycznie można wyobrazić sobie odwrotną sytuację - przyznać prawo zanieczyszczania powietrza w miejscu publicznym palaczom i pozwolić niepalącym, aby płacili palaczom za powstrzymanie się od palenia, co raczej byłoby karkołomnym rozwiązaniem.
Można też zdać się na odgórną regulację w postaci narzucenia poziomu konsumpcji danego dobra na społecznie optymalnym poziomie („masz prawo do jednego papierosa w miejscu publicznym w ciągu dnia”) albo zmiany układu bodźców ekonomicznych (przez podatki/subsydia), tak aby uzyskać ten sam skutek. W tym konkretnym przypadku trudno to sobie wyobrazić - gigantyczny podatek od nadmiernego palenia w miejscu publicznym (zwłaszcza kwestia jego ściągalności).
W tej sytuacji najbardziej rozsądnym rozwiązaniem jest całkowity zakaz palenia w niektórych miejscach publicznych. Powstaje obawa, że nie jest to społecznie optymalne rozwiązanie, choć i tu ocena jest trudna - trudno zmierzyć jaka jest korzyść niepalących albo koszt palaczy wynikający z zakazu i która z tych kategorii jest większa!
Politycy zdadzą się zapewne na innego typu arytmetykę przy podejmowaniu decyzji o zakazie: ograniczenie palenia to decyzja zgodna z wolą większości wyborców (czego ustawodawca może się dowiedzieć bądź z naszej ankiety, bądź z udziału palaczy w społeczeństwie).
Z merytorycznego punktu widzenia warto dodać, że istnienie negatywnego efektu zewnętrznego („działalność” palaczy szkodzi innym) sugeruje, że kwestia palenia w miejscach publicznych wymaga uregulowania.
ING Bank Śląski / www.prnews.pl
Źródło:
